XMP en Lightroom

Lightroom slaat niet alle wijzigingen, die je op een foto hebt aangebracht, in XMP op en dat is goed om je te realiseren wanneer je daar toch eens gebruik van wilt maken.

XMP, wat is dat?

XMP is een ISO standaard en het staat voor Extensible Metadata Platform. Het wordt gebruikt om de wijzigingen in op te slaan die je op een foto aanbrengt. Het is bedacht voor RAW bestanden. Omdat die specifiek zijn voor een bepaald merk en zelfs tot aan bepaalde types fotocamera’s toe is het nogal risicovol om wijzigingen rechtstreeks in de foto aan te brengen. Dit risico is het grootst voor de niet-camera fabrikanten zoals Adobe.

Om dus te voorkomen dat een applicatie het RAW foto bestand hoeft te wijzigen worden de wijzigingen als eerste opgeslagen in de Lightroom catalogus zelf. Ook kun je er voor zorgen dat ze buiten Lightroom worden opgeslagen in zogenaamde XMP bestanden, ook wel sidecarfiles genoemd.

Dit is een bestand met dezelfde naam als de foto maar dan met de extensie XMP. Het programma (naast Lightroom doen andere fotobeheerapplicaties dit ook) maakt dit bestand zelf aan en zet hem in dezelfde directory naast het RAW bestand:

Lightroom maakt echter niet standaard XMP sidecar bestanden aan. Zoals gezegd slaat Lightroom default zelf de wijzigingen in zijn eigen database op. Opslaan in XMP is dus een handmatige actie, klik rechts en kies voor Metagegevens/Metagegevens opslaan in bestand:

Sommigen vinden deze optie zelfs zo belangrijk dat ze iedere wijziging automatisch (ook) in XMP doorgevoerd willen hebben en dat kan ook. Vink dan de optie ‘wijzigingen automatisch naar XMP opslaan’ aan in Menu / Lightroom / Catalogusinstellingen:

Van belang is dat foto en XMP sidecare file niet van elkaar gescheiden raken want dan zijn je aanpassingen verdwenen, althans in andere applicaties dan Lightroom. (Omdat die alle wijzigingen ook in zijn eigen database op slaat, weet je nog?)

Ook bij een corrupte Lightroom database (en zonder een goede backup...) zouden XMP’s je kunnen helpen om een deel van je werk weer te reconstrueren naar een nieuwe Lightroom database. Rob Lin heeft daar dit artikel aan gewijd maar mij lijkt dit een beetje onzin. Zorg liever voor een degelijke back-up strategie. Niet alleen voor je foto’s maar dus zeker ook voor je catalogi omdat daar al je beheerwerk in zit.

Een alternatief voor losse XMP bestanden, zoals hierboven geschetst, zijn DNG bestanden. Daarover schreef ik eerder dit artikel. DNG kent veel positieve eigenschappen en een daarvan is dat er een XMP sectie BINNEN het bestand is opgenomen. DNG is dus een soort container die naast de RAW foto informatie aanvullende meta informatie bevat waaronder XMP.  Adobe heeft getracht om de voordelen van de proprietary RAW bestanden met de losse XMP bestanden te combineren in een enkel, open gedocumenteerd bestandsformaat; DNG. 

Hoewel XMP (extern of geïntegreerd) dus erg handig is moet je wel de beperkingen ervan kennen. Voor wanneer je het wilt gebruiken om metadata mee te nemen van de ene werkomgeving naar een andere bijvoorbeeld of wanneer je wilt migreren naar een andere DAM. 

Zaken die Lightroom NIET in XMP opslaat zijn bijvoorbeeld:

• Bewerkingshistorie 

Hoewel het eindresultaat, of eigenlijk de huidige staat, er wel in wordt opgenomen, worden de tussenstappen niet meegenomen. Deze blijven (net als de volgende punten) alleen in de Lightroom catalogus beschikbaar.

• Virtuele kopieën 

Virtuele kopieën en de wijzigingen die daarop zijn aangebracht worden niet in de XMP data opgenomen.

• Vlag informatie 

(met of zonder vlag, in het engels 'Pick flags' genoemd) komt niet mee naar XMP. Voor mijzelf een belangrijke reden om sterwaarderingen te gebruiken. Die informatie komt wel mee naar XMP

• Verzamelingen, Slimme verzamelingen en groepen 

(In de engelse versie ‘ Collections and stacks’) worden niet in de XMP opgenomen. Wanneer het belangrijk is dat deze informatie naar een andere of nieuwe catalogus wordt overgebracht dan kan dat via ‘export als catalogus’ in de broncatalogus en ‘import catalogus’ in de doelcatalogus. Een enkele ‘drager’ foto in de broncatalogus is daarvoor overigens voldoende.

• Trefwoorden, Copyrightgegevens, EXIF data, Ontwikkelaanpassingen en momentopnames (snapshots) 

Deze komen WEL in XMP sidecar (of in de XMP sectie van een DNG) terecht. Maak je dus gebruik van alleen deze gegevens dan is XMP prima bruikbaar om data over te brengen van de ene toepassing naar de andere. 

Blijf je Lightroom voorlopig gebruiken en wil je de gegevens naar een andere Lightroom catalogus overbrengen dan kun je daarvoor het beste de optie gebruiken waarmee je een catalogus kunt exporteren uit de broncatalogus en daarna weer importeren in de doelcatalogus. Dan weet je zeker dat alles meekomt.

Ben je je aan het oriënteren om te migreren van het ene naar het andere platform dan is XMP daar zeker een goed instrument bij. Experimenteer dan vooral uitgebreid met een set testbestanden om te zien hoe je zo veel mogelijk van je werk van de oude naar de nieuwe fotobeheer omgeving mee kunt krijgen.

Een of meerdere Lightroom catalogi?

Veel fotografen worstelen met deze vraag en Adobe adviseert om in principe een enkele mastercatalogus te gebruiken. Ook veel fotografen hanteren deze visie.

Toch is het mogelijk om er verschillende catalogi er op na te houden en er bestaan ook diverse argumenten voor. Peter Krogh schreef er zelfs een heel boek over (zie ook mijn review over zijn ‘Multi-Catalog Workflow with Lightroom 5’ ). Het feit dat zo'n boek bestaat toont op zijn minst aan dat er blijkbaar behoefte bestaat aan meerdere catalogi.

Adobe heeft Lightroom ontworpen met als uitgangspunt een enkele catalogus. Je kunt al je foto’s prima beheren in een enkele catalogus, er is in principe geen limiet voor wat betreft het aantal foto’s. 

Daar komt bij dat er wel belangrijke nadelen zijn aan het gebruik van meerdere catalogi. Zo kun je slechts 1 catalogus tegelijk doorzoeken op bijvoorbeeld trefwoorden. Zoek je dus een bepaalde foto dan is het mogelijk dat je meerdere catalogi achter elkaar moet doorzoeken.

Nog meer nadelen van multiple catalogus strategie zijn:

• Je kunt maar 1 catalogus tegelijk open hebben. Wil je een andere catalogus bekijken dan ben je verplicht de catalogus die je op dat moment open hebt staan eerst af te sluiten
• Iedere catalogus heeft zijn eigen lijst met Keywords (trefwoorden). Die kun je overigens wel exporteren vanuit de ene catalogus en importeren in een andere
• Administratie rondom meerdere catalogi; wat, waar, e.d. Je zult dit moeten bijhouden
• Je kunt de gezondheid van je bestanden door Lightroom laten controleren (DNG Validatie) maar dit werkt alleen voor de huidig geopende catalogus. Heb je er 10 dan zijn dat dus 30 handelingen (10 x catalogus openen / DNG valideren / Catalogus sluiten)
• De preview settings zijn catalogus specifiek. Dat wil dus zeggen dat je die voor al je catalogi afzonderlijk zult moeten instellen. Verander je een keer iets dan is de kans groot dat je dit ook zo voor je andere catalogi wilt instellen
• Verzamelingen (en slimme verzamelingen) zijn catalogus specifiek. Je moet ze dus voor iedere catalogus afzonderlijk maken en bijhouden

Bij mijn oriëntatie op de overgang van mijn huidige DAM systeem, Expression Media, naar Lightroom heb ik me de afgelopen tijd stevig in deze materie verdiept. Momenteel gebruik ik namelijk wel meerdere catalogi. Vooral omdat EM limieten kent voor wat betreft het aantal media items dat je er in kunt beheren en hoe groot of de database mag worden (respectievelijk 128.000 items en 2 Gb).

Expression Media heeft bovendien als voordeel boven Lightroom (een van de weinige overigens...) dat je WEL meerdere catalogi tegelijk open kunt hebben en dat je die ook tegelijk kunt doorzoeken op trefwoorden.

Momenteel heb ik dus meerdere catalogi, te weten zeven:

• Archief Origineel
• Archief Afgeleid
• Archief Afgeleid DiaScans
• Archief Afgeleid Negatiefscans
• Archief Andermans Werk
• Mijn Afbeeldingen
• En nog wat projectcatalogi

In Archief Origineel zitten al mijn originele RAW bestanden (als DNG’s), feitelijk mijn voornaamste catalogus dus.

De drie catalogi die beginnen met Archief_Afgeleid bevatten geen oorspronkelijk bronmateriaal, net zoals de naam al suggereert. In twee gevallen is het duidelijk; de scans van mijn dia’s en negatieven. De derde is wat minder duidelijk. In de beginperiode maakte ik JPG bestanden van al mijn DNG’s. Dat waren tenslotte de bestanden waar ik daadwerkelijk iets mee kon. Op mijn website zetten, delen met anderen, een fotoalbum maken, etc. Tegenwoordig maak ik alleen JPG’s op het moment dat ik ze ergens voor nodig heb maar bewaar ik ze daarna niet. De enige afgeleide bestanden die ik tegenwoordig krijg, zijn (Photoshop) bewerkingen van mijn originelen. Dan ontstaat er een nieuw bestand (meestal TIF) en die bewaar ik uiteraard wel omdat er werk in heeft gezeten. De JPG die ik daar dan (eventueel) weer van maak bewaar ik dan overigens weer niet. Die is met 1 druk op de knop weer opnieuw te genereren wanneer ik hem nog eens nodig heb. Mijn Archief Afgeleid groeit dus niet meer zo hard als in het begin en de drie ‘ Afgeleide’  catalogi zou ik dan ook prima tot een enkele archief kunnen samenvoegen.

In Archief Andermans Werk zit, zoals de naam al aangeeft, geen eigen werk. Volgens mij een hele legitieme reden om het in een aparte catalogus onder te brengen hoewel ik in de praktijk daar al wel eens ‘last’ van heb gehad.

Bij een opdracht of situatie waarin je met meerdere fotografen werkt en je de foto’s in een gezamenlijk resultaat wilt presenteren (webpagina, fotoalbum o.i.d) is het gemakkelijk dat je de foto’s ook in 1 verzameling (Lightroom) of Catalogset (EM) kunt beheren. Toch denk ik niet dat ik mijn werk wil mixen met werk van anderen en ik zal hier dan ook een afzonderlijke catalogus voor aanhouden.

Voor wat betreft ‘Mijn afbeeldingen’, dat is een rommeltje van allerhande plaatjes van verschillende bronnen. Ik geloof dat ik die maar helemaal laat vervallen.  De enige foto’s die ik hier wil bewaren (en beheren) zijn die uit m’n telefoon maar die kan ik wel in een andere catalogus onderbrengen.

Ook de projectcatalogi hoef ik niet naar Lightroom over te zetten. Die waren tenslotte alleen maar tijdelijk en zijn na hun gebruik overgeheveld naar de master catalogus. In de toekomst sluit ik niet uit dat ik, om bijvoorbeeld performance redenen, toch weer gebruik van projectcatalogi ga maken. Echter wanneer die klaar zijn zullen ze ook weer opgaan in de Master catalogus.

Op dit moment zie ik dus 3 catalogi in Lightroom waarheen ik mijn huidig materiaal moet gaan migreren:

1. Origineel werk
2. Afgeleid werk
3. Andermans werk

De volgende stap is hoe ik mijn organisatie in Expression Media met ‘Catalog sets’ om kan zetten naar (slimme) ‘verzamelingen’ in Lightroom maar daar heb ik al wat ideeën voor. Daarover een volgende keer meer.

Locatiegegevens toevoegen aan je foto's met behulp van GPS

Locatiegegevens kunnen op tal van manieren aan foto’s worden toegevoegd. Dat kan bijvoorbeeld achteraf (tijdens de zogenaamde post processing) maar tegenwoordig ook al gelijk bij de opname.

Met behulp van de Nikon GP-1 module worden mijn foto's al tijdens de opname voorzien van locatiegegevens in de vorm van GPS coördinaten. 

Op dat moment kan ik aan de metadata van m'n foto's overigens nog niet zien WAAR die precies gemaakt zijn. 'Kale' coördinaten zeggen mij namelijk niet zo veel. 

Vaak laten Fotobeheerprogramma's als ViewNX, Lightroom of Picasa wel op een landkaart zien waar de foto is gemaakt maar toch zou ik ook graag de plaatsnamen hebben toegevoegd aan mijn foto's, althans, wanneer die in (de buurt van) een stad zijn gemaakt.

Nu, View NX (het programma dat Nikon camera gebruikers gratis mogen gebruiken) leek daar een geautomatiseerde optie voor te hebben en die ben ik eens even aan de tand gaan voelen.

Wanneer je Metagegevens op "XMP/IPTC gegevens" hebt staan, zie je een knop "plaatsnamen". 

Bij foto's zonder locatiegegevens is die knop grijs maar wanneer er wel coördinaten bekend zijn kan de knop worden ingedrukt. 

Er verschijnt dan een venster met twee tabs, 'locatienaam' en 'oriëntatiepunt'.

Open de tweede tab en klik op de knop 'zoeken'. Er verschijnen nu een aantal suggesties waaruit je één of meer keuzes kunt maken door op de knop 'toevoegen' te klikken. 

Na bevestigen met de 'OK' knop worden de gekozen suggesties onder de Trefwoorden opgenomen…

De velden 'Plaats', 'Provincie' en 'Land' blijven dus leeg en dat is erg jammer. Die velden zijn er namelijk voor bedoeld. Ik had hier toch gehoopt op wat meer mogelijkheden. Dat je zelf kunt instellen welke velden gevuld worden met de ‘plaatsnamen’ knop bijvoorbeeld.

Ook kun je maar één foto tegelijk behandelen waardoor het heel veel werk is om al je foto’s van een trip van locatiegegevens te voorzien. Op zich moet dit volgens mij een stuk handiger kunnen. Wanneer de coördinaten eenmaal bekend zijn zou er toch geautomatiseerd, batchgewijs plaats, provincie en land aan toe moeten kunnen worden gevoegd. 

Mijn zoektocht naar een betere oplossing krijgt dus nog zeker een vervolg.

Edit juli 2016: Er zijn meer mogelijkheden. Een vervolg op dit artikel:
https://digitaalfotobeheer.blogspot.nl/2016/07/achteraf-efficient-locatie-informatie.html

Een alles-in-één fotobeheerprogramma of best-of-breed?

Voor de verschillende zaken die je rondom je foto’s nodig hebt zoals sorteren, beheren, bewerken e.d. bestaan veel verschillende soorten programma's. Voorbeelden zijn Adobe Bridge, MediaPro van Phase One en Adobe's Photoshop. 

De trend is echter dat steeds meer opties worden samengevoegd binnen één programma (voorbeelden zijn PhaseOne’s CaptureOne en Adobe’s Lightroom).

Gescheiden functionaliteit stond bij mij altijd voorop. Zo was het niet alleen duidelijk waar je mee bezig was maar boden taakspecifieke applicaties ook vaak een betere kwaliteit dan een programma dat alles een beetje kon. 

Dus zo gebruikte ik Nikon ViewNX/Transfer voor het overzetten van de foto's naar m'n computer (ook wel het ingestion proces genoemd), Adobe Bridge/Camera Raw voor het sorteren en ontwikkelen van m'n opnames en Microsoft Expression Media voor het beheren. Allemaal naast elkaar dus en allemaal met hun specifieke kwaliteiten. 

Naarmate het aantal foto’s dat ik maakte toenam (het neemt nog steeds toe) kwam ik er wel achter dat mijn workflow (te) veel tijd in beslag nam. Tijd voor een efficiencyverbetering dus maar ik zag er tegenaan om mijn werkwijze aan te passen (veel werk) en naar eventuele nieuwe applicaties te migreren (nog meer werk).

Nadat mijn favoriete fotobeheerprogramma (Expression Media) door Microsoft werd verkocht aan PhaseOne bleek van de verwachte opleving voor dit pakket helaas geen sprake. In feite wordt er nu al jaren niet meer aan het pakket gewerkt en wordt ik dus gedwongen om me oriënteren op iets anders. Nu dus opnieuw de vraag: een specifieke beheerapplicatie of toch iets meer verschillende mogelijkheden zoals Lightroom?

De benadering zoals die van Lightroom sprak me initieel helemaal niet aan; beheren, bewerken en publiceren vanuit één en dezelfde applicatie. Ik had het idee dat er voor iedere toepassing vast en zeker betere afzonderlijke alternatieven moesten bestaan. De ‘best of breed’ benadering spreekt me in z'n algemeenheid eigenlijk veel meer aan. 

Echter mijn praktijkervaring leerde me dat al die verschillende toepassingen erg veel (extra?) werk met zich mee brengen. Daarnaast is de administratieve druk vrij groot en moet je behoorlijk gestructureerd zijn om geen fouten te maken. Dit bracht me er toe om me toch eens wat nader in Lightroom te verdiepen.

Het blijkt dat Adobe zich goed in de doelgroep heeft verdiept en dat er alles aan is gedaan om jou als fotograaf een zo efficiënt mogelijke workflow te bieden. Vaak is daar even een denk-omslag voor nodig maar als je daartoe bereid bent, levert dat meteen directe voordelen op in je workflow. Intussen ben ik dan ook overtuigd en heb ik een deel van mijn workflow al naar Lightroom overgeheveld. De migratie van mijn archief moet nog plaatsvinden maar dat wil ik zeer zorgvuldig doen en ik voer dan ook eerst allerhande testen uit over hoe ik de (meta) informatie en vooral ook mijn huidige organisatie mee kan nemen vanuit Expression Media.

Voor wat betreft de keuze van opties die Adobe biedt met Lightroom blijkt dat men de meest gebruikte ‘ontwikkel’ mogelijkheden heel laagdrempelig heeft ingebouwd. Het is bijna net zo eenvoudig om even een deel van het beeld door te drukken of tegen te houden dan om ze te voorzien van een sterwaardering of trefwoorden. In die gevallen dat een foto wat meer werk nodig heeft, je iets van scratch af aan wil gaan opbouwen of dat je een montage wilt maken; dan ben je alsnog aangewezen op een ‘echt’ bewerkingsprogramma zoals Photoshop. Met al die opties die een programma als Photoshop biedt (met de bijbehorende steile leercurve) hoop ik wel dat Adobe het rustig aan doet met het ‘overhevelen’ van nog meer bewerkingsfuncties naar Lightroom. In het geval je je al thuis voelt in Lightroom zul je waarschijnlijk snel kunnen wennen aan een paar extra functies maar dat is wel de manier waarop Photoshop zo'n omvangrijk programma is geworden. Veel mensen kunnen het niet meer behappen. 

Omdat Lightroom zo’n ander uitgangspunt heeft (bedieningsgemak) betwijfel ik overigens of Adobe opnieuw in deze val zal stappen. Hopelijk blijft het een programma dat ook voor beginners snel te bevatten is. Mocht Adobe Lightroom toch verder willen uitbreiden dan opteer ik voor aanvullende beheerfuncties, meer dan voor de bewerkfuncties. Zo zou ik graag gezichtsherkenning toegevoegd willen hebben bijvoorbeeld en zou het allemaal wat ‘snappier’ mogen aanvoelen. Kijken wat versie 6, later dit jaar, ons binnenkort te bieden heeft... 

Hoe worstel je je door al die vakantiefoto’s?

Wanneer je, net als ik, met meer dan duizend foto’s weer thuis komt sta je voor de grote uitdaging om die, eenmaal weer thuis, allemaal te verwerken. Vooral wanneer je in RAW hebt geschoten moeten je foto’s eigenlijk eerst worden ‘ontwikkeld’ voordat je ze verder kunt gebruiken in fotoboeken, websites e.d.

Potentieel kan dat erg veel tijd kosten. Echter kun je je workflow optimaliseren waardoor dit proces efficiënt is te doorlopen en je niet tot aan je volgende vakantie alle avonden achter je computer zit..

Zo zul je waarschijnlijk in eerste instantie altijd even snel je foto’s doornemen om te zien of ze een beetje gelukt zijn. Bij deze eerste ronde is het een kleine moeite om meteen een eerste beoordeling mee te geven. Echte missers verwijder je meteen en alle opnames met enige potentie krijgen één ster.

In deze eerste ronde heb je dan meteen een schifting gemaakt tussen foto’s waar je nog eens naar moet kijken en foto’s die je voorlopig eerst aan de kant kunt leggen.

Bij de tweede ronde kijk je alleen naar de foto’s met een sterwaardering. Wanneer je een fotobeheerprogramma gebruikt kun je daar gemakkelijk een filter voor instellen. Foto’s die je naar alle waarschijnlijkheid zult gaan gebruiken (in een fotoboek bijvoorbeeld of op een website) geef je twee sterren. Ook de beste foto uit een reeks van hetzelfde onderwerp geef je twee sterren. Ik probeer zelf om tot een verhouding van niet meer dan 1 op 10 te komen. Dus tegenover elke 2 sterrenfoto staan 10 foto’s met één ster.

In volgende beoordelingsrondes kun je desgewenst nog meer onderscheid aanbrengen en je 3 sterrenfoto’s of hoger er uit halen maar in deze fase hoeft dat nog niet. Dit omdat je alles vanaf 2 sterren zult willen ontwikkelen. Omdat je op dat moment intensiever met je beeldmateriaal bezig bent zul je ook  veel gemakkelijker zien welke opnames er bovenuit springen. Overigens gebruik ik bij mijn 3 en 4 sterren foto’s dezelfde 1 op 10 verhouding (5 sterrenfotos heb ik nog niet). De ‘hooiberg’ waarmee ik m’n archief graag vergelijk heeft daarmee een piramidevorm gekregen en dat maakt het vinden van de ‘naalden’, namelijk bovenin het puntje, veel gemakkelijker. Over hoe je consequent je sterrenwaarderingssysteem kunt gebruiken schreef ik eerder al eens dit artikel. Omdat er meerdere wegen naar Rome bestaan beschrijft dit artikel een alternatieve aanpak.

Na beide selectierondes is er nu dus een substantieel deel afgevallen waardoor het deel dat nog wel ontwikkeld moet worden veel beter behapbaar  is geworden. Een paar honderd foto’s misschien en dat is geen berg meer waar je tegenaan hoeft te  zien. Veel programma’s waarmee RAW foto’s kunnen worden ontwikkeld zijn bovendien in staat om de aanpassingen die je op de ene foto hebt aangebracht ook toe te passen op één of meerdere andere foto’s (uit dezelfde serie bijvoorbeeld) of met voorgedefinieerde presets te werken.

Na het ontwikkelen van je foto’s is het natuurlijk nog wel van belang om ze van trefwoorden te voorzien maar daarbij kun je van hetzelfde selectie principe gebruik maken; je waardevolste foto’s (met de meeste sterren) eerst en daarna pas (eventueel) de rest. Dit laatste doe ik overigens zelf tegenwoordig niet meer. Vaak maken mijn twee sterrenfoto’s deel uit van een serie zonder sterren of met één ster. Die zijn weliswaar volledig ‘onbehandeld’ maar dat is eigenlijk nooit een probleem. Stel dat ik ze toch eens nodig heb, ik zoek dan de twee- of drie-sterrenfoto van de betreffende serie en kijk dan naar de aangrenzende foto’s er voor en er na. Mocht ik dan tot de conclusie komen dat voor de toepassing die ik op dat moment in gedachten heb een andere foto uit de serie geschikter is dan die met de hoogste waardering dan zoek ik die er uit en ontwikkel hem dan alsnog. Het heeft in mijn ogen dus geen zin om aan alle foto’s evenveel aandacht te besteden. Door hierop te differentiëren kun je je een hoop tijd besparen die je kunt besteden aan het maken van nieuwe foto’s!

Gratis Lightroom?

Niet helemaal gratis maar het komt wel aardig in de buurt met de recente veranderingen die Adobe heeft doorgevoerd vanaf versie 5.5 

Wanneer de trail periode is afgelopen of je eindigt je CC overeenkomst dan blijft Lightroom nu namelijk voor een belangrijk deel werken.

Bewerken (Ontwikkelen) wordt weliswaar grotendeels onbruikbaar maar het beheerdeel (Bibliotheek) kun je blijven gebruiken. Een gratis DAM dus!

Trefwoorden en verzamelingen, je kunt ze gewoon blijven aanmaken en toevoegen. Je kunt ook nog steeds nieuwe catalogi aanmaken en er foto’s aan toevoegen.

Zelfs aanpassingen die je kunt maken in de bibliotheekmodus (snel ontwikkelen) kun je gewoon blijven gebruiken!

Zoals gezegd kun je de ontwikkel modus niet gebruiken en ook de kaart modus werkt niet meer. Adobe gebruikt dit namelijk in licentie van Google en ze moeten er dus gewoon voor betalen. Blijkbaar wensen ze dat niet te doen bij installaties waar geen inkomsten tegenover staan. Lijkt me logisch.

Adobe heeft goed geluisterd naar alle kritiek die er is gekomen sinds het Creative Cloud concept, het abonnement systeem zeg maar.  Belangrijk argument tegen dat concept was dat je als gebruiker te veel onzekerheid hebt ten aanzien van al het werk dat je in je foto’s steekt (ontwikkelen, organiseren, etc) als je besluit om geen abonnement meer te willen. ‘ Vroeger’ zou je je werk dan niet meer (volledig) kunnen gebruiken, aangezien dat grotendeels in de database van Lightroom is opgeslagen. Vanzelfsprekend kun je wel altijd bij je foto’s maar dus niet bij alle additionele toevoegingen en aanpassingen.

Daarmee zou er dus sprake zijn van een leveranciers lock-in en de meeste mensen vinden dat ongewenst.

Nu, bij de recentste release lijkt me dit dan ook meer dan rechtgezet.

Sterft desktop DAM uit?

Met de aankondiging, eerder deze week, dat Apple stopt met iPhoto en Aperture heeft me dit aan het denken gezet. Weliswaar komt Apple met een vervanger voor deze beide applicaties; (iCloud) Photos. Echter zal Photos niet al te moeilijk in gebruik mogen zijn aangezien het (mede) iPhoto gaat vervangen. Het dus nog maar de vraag in hoeverre de serieuze en professionele fotograaf er mee uit de voeten zal kunnen.

Ook het gerucht dat Apple ondersteuning biedt aan gebruikers die willen overstappen naar Adobe’s Lightroom suggereert dat de toekomst voor deze fotografen waarschijnlijk niet (meer) bij Apple ligt...

Thom Hogan heeft het idee dat de bewerkingsmogelijkheden van de nieuwe applicatie nog wel eens op Aperture zouden kunnen lijken maar hij is bang dat de beheer en organisatie functies (DAM) belangrijk minder zullen worden (link). Overigens gaat Thom er van uit dat Apple hier een voorsprong heeft genomen maar daar ben ikzelf nog niet van overtuigd, in ieder geval niet vanuit DAM perspectief.

Mijn eigen DAM; Expression Media van Microsoft heeft een soortgelijk traject achter de rug als hiervoor beschreven. Ooit begonnen als iView Media Pro wist het een grote schare trouwe aanhangers te bemachtigen omdat het invulling gaf aan veel van de behoeftes van (vak)fotografen. Toen de ontwikkelaar het alleen niet meer kon behappen leek de uitkomst om aansluiting te vinden bij een grote partij; Microsoft. En hoewel die voortvarend te werk leek te gaan kwam de klad er al snel in. Veel gebruikers stapten over naar een andere DAM (Veel MAC gebruikers vast ook naar Aperture….) maar voordat de leegstroom goed op gang kwam werd het product door Phase One overgenomen en als MediaPro in de markt gezet. Als professioneel foto bedrijf met een goede reputatie bleven veel gebruikers toch weer hangen met de hoop op nieuw elan. Tenslotte zit niemand te wachten op een migratietraject dus als je dat kunt voorkomen…

Deze hoop bleek (weer) ongegrond, PhaseOne heeft de verwachtingen op geen enkele manier waar kunnen maken en er bleven dus alleen teleurgestelde gebruikers over. Een deel daarvan zal zijn overgestapt naar Aperture.

Vergelijkbaar verhaal bij Nikon met z’n Capture (later NX en NX2). Daar moet NX-D het stokje overnemen maar (ook) daar is nog een lange weg te gaan.

De enige constante  desktop DAM lijkt wel Lightroom te zijn. Weliswaar is Adobe voorzichtig op gang gekomen maar met iedere versie wordt het programma beter en er stappen steeds meer gebruikers over. Het enige risico is misschien dat bij gebrek aan concurrentie de druk tot verbetering zal afnemen. Bij de recente release van versie 5.5 echter, waarin heel veel updates waren verwerkt, blijkt dit gelukkig nog niet het geval.

Toch adviseer ik iedereen om alvast na te denken over een exit strategie voor je huidige DAM. Dit voor het geval de leverancier de stekker er uit trekt. Alle genoemde voorbeelden tonen aan dat iedereen hier (plotseling) mee te maken kan krijgen.

Aanvulling dd 21 augustus 2014: Het NIDF brengt een whitepaper uit over dit onderwerp met ongeveer dezelfde strekking: http://www.nidf.nl/nidf-raw-software.pdf 

Adobe verzamelt stiekem gebruikersdata met de nieuwe release CC 2014

In de 2014 release van CC die zojuist is uitgekomen heeft Adobe er voor gekozen om het verzamelen van gebruikersdata standaard aan te vinken. Persoonlijk ben ik gewend dat de software mij daar vooraf beleefd om vraagt maar waarschijnlijk doen er dan te weinig mensen mee...

Geen erg sympathieke move van Adobe maar gelukkig kun je het uitzetten. Dat kan echter niet vanuit je lokale applicatie maar moet je online inloggen op je account bij Adobe:

Kies voor 'Account beheren'

Linksonder in het scherm staat het onderdeel 'Beveiliging en privacybeleid', ga naar 'Beheren'

Zet nu het vinkje uit en sla de wijziging op, klaar.

Stockfotografie, metadata en de trends voor 2014

Voor zowel fotografen als foto stockbureaus is het enorm belangrijk dat de foto’s in de beeldbank voorzien zijn van de juiste meta data. Een potentiële klant kan tenslotte niet de hele beeldbank even doorbladeren om te zien of er een geschikte foto voor hem of haar tussen zit.

Nee, de clou zit hem in het vinden van de juiste foto aan de hand van trefwoorden. en in november 2011 schreef ik dit artikel met tips voor aankomende stockfotografen. Dit, wat ouder, artikel over keywording beschrijft de dilemma’s die je daarbij tegenkomt zoals vervoegingen, meervoud en  context.

De aankomende stockfotograaf wil natuurlijk graag weten welke foto’s de beste kans hebben om te worden verkocht. Nu dit varieert van jaar tot jaar qua onderwerp en stijl en Getty images iStock heeft de trends voor 2014 in kaart gebracht:

Ze onderscheiden dus de volgende onderwerpen:

Transparency and Openness
Overleggen, vergaderingen e.d. gefotografeerd vanaf 'buiten', door deuren of ramen

Show me ‘Innovation’Bedrijven die nieuwe diensten of expertise leveren zoeken daar ook nieuwe beeldconcepten bij

The new leaderHet zakelijke portret blijft een favoriet maar wel met minder pakken en een persoonlijker stijl

Service-oriented Workforce

Adviseurs, experts, editors e.d. worden steeds vaker in beeld gebracht

Dads on deck

Alleenstaande vaders en homo koppels zijn steeds meer een gewone in plaats van een niche markt. 'Vaders in actie' komen in beeld binnen campagnes in veel verschillende branches

Women in Power

De toegevoegde waarde van vrouwelijke leiders wordt in beeld gebracht door middel van de hun toegedichte kwaliteiten: samenwerking, elkaar helpen en vrijgevigheid

Hipster are Taking over

Baarden, motorfietsen, houten bureaus en echte koffie zijn volgens iStock typisch voor de creatieve industrie

Work from home

Zaken worden steeds vaker gedaan vanuit huis of tijdelijke kantoren. Die ruimtes zien er heel anders uit dan klasieke kantoren en daar moet meer beeldmateriaal van komen

TIP 1:

Voor wie zich daadwerkelijk bezig wil gaan houden met stockfotografie moet zeker eens de site Kruwt bezoeken van Tromp Willem van Urk. Hij heeft daar een hele boel praktische zaken op een rij gezet rondom het thema.
De rechtstreekse links naar de vier onderwerpen die hij bespreekt:

• Wat is stockfotografie?
• Ookfoto’s verkopen?
• Overzichtstocksites
• Veel gesteldevragen

TIP 2:
Yuri Acurs heeft een online keywording tool uitgebracht die de aanstaande stockfotograaf kan helpen. De online keywording tool werkt als volgt:

1. Type een aantal trefwoorden in die jouw foto beschrijven
2. Vervolgens krijg je een aantal foto's gepresenteerd die op jouw foto lijken. Selecteer de foto's die het meest overeenkomen. Hierna krijg je een overzicht van alle trefwoorden van al die foto's. 
3. De site ontdubbeld gelijke trefwoorden en zet ze op volgorde van gebruiksfrequentie. Dat maakt het je gemakkelijk om de uiteindelijke set trefwoorden te kiezen
4. De eerste 50 woorden in de lijst zijn gemarkeerd als meest relevant voor jouw foto
5. Je kunt nu een finale lijst trefwoorden genereren die je met knippen en plakken naar je foto kunt overbrengen

Jammer is dat de site alleen werkt met Engelstalige trefwoorden (keywords) en dat je er dus niets aan hebt voor Nederlandse woorden. Wellicht kan het als inspiratie dienen voor een Nederlandse ontwikkelaar om iets dergelijks op te zetten voor ons taalgebied!

Idee voor een foto logging apparaat (of app)

GPS tracking devices (of data loggers) zoals die van Holux, Nikon, Garmin, Sony, Magellan, Phototrackr, JJC, Elro Trackstick en vele anderen bestaan al een poosje en het idee voor mijn device is van deze apparaten afgeleid. 

In eerste instantie denk ik inderdaad aan een ‘echt’ apparaat hoewel ik een APP op de smartphone als een serieus alternatief zie.

De gemiddelde fotograaf heeft een bredere behoefte dan alleen het vastleggen van de locatie van een opname, al dan niet met eerdergenoemde GPS device. Over het algemeen worden tegenwoordig locatiegegevens nog altijd achteraf in pre-productiefase toegevoegd maar dat kan volgens mij een stuk efficiënter. 

Zaken als copyright en gebruiksvoorwaarden zijn vaak van toepassing op een hele serie opnames dus die kunnen nog redelijk efficiënt bulksgewijs worden toegekend (tijdens het ingestion proces bijvoorbeeld waarbij de foto's naar de computer worden overgezet).

De verschillende wensen bij de individuele opnames zijn echter bewerkelijker. Namen van personen en dingen, beschrijvingen, trefwoorden e.d. variëren vaak van opname tot opname. Achteraf kunnen deze zaken dus niet efficient (bulksgewijs) worden toegekend. De zaken die tijdens het fotograferen zijn opgevallen zul je je dus later moeten herinneren of je moet er op één op andere manier notities van hebben gemaakt.

Het device dat ik in gedachten heb, zou in staat moeten zijn om heel laagdrempelig dit soort zaken op te nemen. Net zoals een GPS tracker continue de locatie opneemt en die later beschikbaar is om aan de foto gekoppeld te worden. (ik heb het nu dan even over de losse apparaatjes en niet de cameraspecifieke modellen die de locatie meteen aan de camera overbrengen).

Het synchroniseren van de locatiedata met de foto’s gebeurt met behulp van de tijd. Voordat je begint met fotograferen zorg je er dus voor dat de klok van de camera en GPS device worden gelijkgezet. Eenmaal weer thuis, wanneer de foto’s over zijn gezet naar de computer (ingestion), worden ook de GPS gegevens uit het device overgezet naar de PC. De GPS gegevens worden dan aan de hand van de zogenaamde timestamp gekoppeld aan de foto’s die op hetzelfde moment zijn gemaakt. Een programma waarmee dit gaat is bijvoorbeeld GPSPhotoLinker. Op DPBestflow staat dit proces vrij helder beschreven voor wie er iets meer van wil weten.

Een apparaatje waarmee meer is op te nemen dan alleen de locatie (GPS) gegevens zou bijvoorbeeld voorzien kunnen zijn van een toetsenbord, want hoe wil je anders de gegevens er in krijgen? Dit vereist wel weer een drempelverhogende handeling. Via spraak lijkt nog weer wat laagdrempeliger. 

Ik kan me bijvoorbeeld het volgende scenario voorstellen: het (kleine) apparaatje is vastgemaakt aan de fototas of de draagriem van je toestel. Een audio ‘opname’ start door simpelweg een toets in te drukken. De opname stopt door dezelfde toets nogmaals in te drukken. Tijdens de opname brandt een ledlampje zodat je er zeker van bent dat de opname loopt. Het apparaat zou vervolgens in staat moeten zijn om de spraak om te zetten naar tekst via spraakherkenning. Die techniek bestaat al (Dragon bijvoorbeeld) en het zou dus ‘alleen nog maar’ voor deze toepassing geschikt gemaakt hoeven te worden…

Ideaal zou het zijn wanneer je (achteraf) kunt bepalen op welke plek de informatie binnen het fotobestand terecht komt. Er zijn namelijk verschillende IPTC velden die zich hiervoor lenen en ik kan me dan ook een toestel voorstellen met meerdere, programmeerbare, toetsen. 5 bijvoorbeeld:

1. De opname onder toets 1 komt terecht bij Caption / Omschrijving
2. De opname onder toets 2 komt terecht bij gefotografeerde persoon / personen
3. De opname onder toets 3 komt terecht bij Stad
4. De opname onder toets 4 komt terecht bij Locatie
5. De opname onder toets 5 komt terecht bij Trefwoorden / Keywords

Een programma vergelijkbaar met GPSPhotoLinker of een plugin voor Adobe Lightroom zou dan het (XML?) bestand moeten kunnen uitlezen om de opgenomen gegevens te koppelen aan de juiste opnames.

Uiteraard zou een GPS tracker, waarop dit device is geïnspireerd, onderdeel van het apparaat moeten worden zodat je voor het opnemen van locatiegegevens geen extra handelingen hoeft te verrichten of een separaat mee hoeven te slepen.

Een alternatief voor het beschreven apparaat is een app voor de smartphone. Technisch heeft een smartphone alles aan boord om het te kunnen behalve dat de accu beperkte capaciteit heeft. Om het apparaat te gebruiken (GPS tracking en/of het opnemen zoals hiervoor beschreven) moet een smartphone tenslotte eerst worden aangezet en de app worden opgestart. Hoewel deze zaken drempelverhogend werken zou het een kostenefficiënte (opstap) alternatief kunnen zijn.

Welke ontwikkelaar/uitvinder ziet zich kans om bovenstaande om te zetten in een concreet product? Mits betaalbaar ben ik je eerste klant!

Ligthroom Mobile en WebView

Adobe heeft op 7 april hun nieuwste versie van Photoshop Lightroom aangekondigd, versie 5.4

Normaal is een nieuwe puntversie niet zo spannend omdat er over het algemeen alleen maar bugfixes in zitten, nieuwe lensprofielen en ondersteuning voor nieuwe cameraformaten.
Echter heeft Adobe dit keer toch wat extra’s in de aanbieding, namelijk met Lightroom mobile for iPad en Web View!

Met Lightroom mobile kun je eenvoudig (een of meerdere) collecties synchroniseren met je iPad zodat je op locatie aan je foto’s kunt werken. Na terugkomst worden wijzigingen dan automatisch gesynchroniseerd met je hoofdcatalogus. 

De bewerkingen zijn weliswaar niet zo uitgebreid als Lightroom op je desktop maar er is al vrij veel mogelijk zoals het markeren van foto’s met een vlag (pick/reject), bewerkingen met standaard Lightroom presets (zwart/wit, effecten, cropping, etc), foto’s delen via mail of sociale media en diashows afspelen. Je kunt snel de foto's voor en na met elkaar vergelijken door drie tapjes.

Naar verwachting worden de mogelijkheden snel uitgebreid maar een volledig alternatief voor je desktop zal het niet snel worden. Zaken als formaat en calibratie zijn maar een paar van de zaken waarvoor je toch altijd je desktop zult blijven gebruiken maar het is er wel heel mooi voor er naast.

De optie waarmee je foto’s, die met je iPad zijn gemaakt (camera roll), aan je Lightroom catalogus kunt toevoegen rechtvaardigt voor sommige mensen alleen al een Creative Cloud abonnement. Vooral wanneer het later dit jaar ook beschikbaar komt voor de iPhone. Android gebruikers moeten nog iets langer wachten maar ook daar wordt het beschikbaar voor gemaakt.

Met Web View kun je foto’s op afgeschermde webpagina’s met anderen delen.

Beide nieuwe onderdelen zijn nieuw en nog beperkt qua functionaliteit maar de weg die Adobe hiermee ingeslagen is lijkt veelbelovend. Beide onderdelen maken onderdeel uit van één van de Adobe’s Creative Cloud abonnementen. Enkelvoudige installaties van Lightroorm komen helaas niet in aanmerking. Het goedkoopste abonnement voor de fotograaf (Photoshop en Lightroom) kost 12,29 euro per maand incl. BTW en daarvoor krijg je alle upgrades en updates die er uit worden gebracht.

Echter kun je deze beide nieuwe opties wel uitproberen op je standalone installatie van Lightroom (30 dagen):

Mocht je iets concreets willen zien van deze onderwerpen dan heeft Laura Shoe dit filmpje gemaakt.