De allerbeste nieuwe functie van Lightroom 5

In April 2013, toen de bèta van Lightroom 5 zojuist bekend was gemaakt, heb ik er meteen naar gekeken en dit artikel erover geschreven. Echter heb ik daarbij de, naar mijn mening, beste nieuwe functie over het hoofd gezien en dat is de DNG validatie. Althans vanuit een bepaald perspectief (het beheren van de daadwerkelijke fotobestanden) gezien en dat zal ik toelichten.

We willen natuurlijk telkens meer interessante snufjes in de nieuwe software. Voor foto software als Lightroom heeft dat deels betrekking op het kunnen aanpassen van de beelden zoals belichting, kleurtemperatuur, perspectiefcorrectie e.d.

Net zo belangrijk echter, zo niet belangrijker, in een foto-beheer programma is ‘echt’ kunnen beheren van je foto’s. Denk daarbij aan controleren of al je foto’s er nog daadwerkelijk zijn of dat ze niet corrupt zijn.

Omdat fotobeheer applicaties als Lightroom zogenaamde previews genereren op het moment dat je foto’s aan de catalogus toevoegt, kijk je niet rechtstreeks naar je fotobestanden maar naar deze preview. Het is dus mogelijk dat foto’s verdwijnen zonder dat je dat meteen in de gaten hebt. Wanneer je door je catalogus navigeert zijn alle foto’s tenslotte gewoon zichtbaar. Totdat je een verdwenen of corrupt bestand probeert te openen, dat lukt dan namelijk niet en dit wil je natuurlijk vóór zijn. Lightroom biedt daar vanaf versie 5 twee opties voor:

• Het zoeken van ontbrekende foto's
• DNG validatie

Het zoeken van ontbrekende foto's

Zoals je ziet is de vertaling nog niet helemaal correct maar dat wordt in de definitieve versie vast hersteld. Wat er gebeurt is dat Lightroom in zijn catalogus kijkt of er foto’s in voorkomen waarvan het bronbestand niet meer gekoppeld zijn. Zoals gezegd, de afbeeldingen die Lightroom toont zijn niet de ‘echte’ foto’s maar previews. Met behulp van deze optie wordt dus gecontroleerd of de ‘echte’, onderliggende foto’s er nog altijd zijn zoals het de bedoeling is. Wanneer dat niet het geval is presenteert Lightroom je een overzicht van de ontbrekende foto's:

Je kunt daarna zelf bepalen wat er aan de hand is. Het kan natuurlijk een bewuste actie zijn geweest om een bestand weg te gooien en dat je vergeten bent om dit in Lightroom vast te leggen. Wanneer het echter geen bewuste actie is geweest, ben je waarschijnlijk erg blij over deze informatie te beschikken want nu kun je vrij snel een back-up van de betreffende bestanden opzoeken en terugzetten.

DNG validatie

Om DNG validatie te doorgronden (en op zijn waarde te beoordelen) is wat meer achtergrond informatie nodig over zowel DNG als data validatie.

Om met Data Validatie te beginnen, dit betreft de integriteit van een bestand.
Alle bestanden (ook foto’s) bestaan uit een reeks bits, eigenlijk één groot getal. Door daar een berekening op los te laten kun je de zogenaamde hashwaarde (ook wel checksum genoemd) berekenen, ook weer gewoon een getal. Dit getal is wel een stuk korter dan het origineel, een soort samenvatting zeg maar. Nu, dit getal (hashwaarde) kun je samen met (of afzonderlijk van) het oorspronkelijke bestand bewaren.

Door op een later moment opnieuw de hashwaarde te laten berekenen van dezelfde foto en die waarde dan te vergelijken met de eerder berekende waarde, weet je of er iets gewijzigd is. Beide waardes moeten namelijk identiek zijn en is dat niet het geval dan weet je dat er iets aan de hand is.

Nu kun je, als je op internet zoekt, wel tools vinden die dergelijke hash waardes van je foto’s kunnen berekenen maar dit is niet alleen veel werk maar de hele administratie er om heen is ook nog eens dusdanig dat ik niemand ken die dit ook daadwerkelijk doet. Het principe echter is uitermate geschikt om geautomatiseerd in een tool of applicatie op te nemen. Nu, dat is dus precies wat Adobe in Lightroom 5 heeft gedaan maar wel alleen voor DNG bestanden!

DNG was al een erg zinvol formaat, lees ook mijn eerdere artikelen hierover, maar deze functie in Lightroom voegt dus alleen nog maar meer waarde toe en dat zit zo;

DNG is eigenlijk een container waarin de RAW foto data zit met daaromheen een schil met ondermeer de metadata.

Nu is het leuke van Lightroom dat ook alle beeldaanpassingen in deze schil worden opgeslagen. De RAW foto data wordt dus nooit aangeraakt. Nu, dit principe kan worden gebruikt om te kijken of de foto nog altijd onaangeraakt is:

Wanneer de foto voor het eerst in Lightoom wordt ondergebracht rekent Lightroom allereerst uit wat de hashwaarde van de RAW data is. Deze waarde wordt in de database van Lightroom opgeslagen en wanneer je dan later op ‘DNG bestanden valideren’ klikt, gaat Lightroom opnieuw de hashes voor alle DNG foto’s berekenen. Deze vergelijkt Lightroom dan met de historische gegevens in zijn database, ook als dit duizenden foto’s betreft (iets dat met de hand vrijwel ondoenlijk is). Wanneer Lightroom foto’s ontdekt die wel gewijzigd zijn dan presenteert hij je die zodat je zelf volgacties kunt bepalen en een onderzoek naar de oorzaak in kunt stellen.

Zoals gezegd is deze optie voor ‘normale’ bestanden (DOCX, XLSX, JPG etc) niet erg zinvol omdat je dit soort bestanden nu eenmaal regelmatig bewerkt. Na een validatie zoals hierboven uitgelegd zou je dan een overzicht krijgen van alle bestanden die sinds hun aanmaak zijn gewijzigd. In de meeste gevallen zul je dan niet kunnen zeggen of dit nu terecht dan wel onterecht is omdat het domweg om veel de veel bestanden in het overzicht gaat. Met zo’n overzicht kun je dus niet zo veel.

Bij DNG echter worden alle wijzigingen die je aanbrengt opgeslagen als meta data...(niet alleen trefwoorden maar ook de bewerkingen!) Het echte foto bestand, de RAW data, wordt dus niet gewijzigd. Nooit. Nu heeft de validatie dus opeens wel zin omdat alleen die foto’s worden getoond die onterecht zijn veranderd. En dat nu is zeer waardevolle informatie vanuit het oogpunt van beheer.

Hoe gaat dit nu concreet in zijn werk?

Door in het Bibliotheek menu te kiezen voor de optie ‘DNG bestanden valideren’ wordt de volledige catalogus doorlopen op het voorkomen van onterecht gewijzigde (DNG) bestanden. Als het goed is krijg je telkens onderstaande melding te zien:

Mocht dit onverhoopt toch een keer niet het geval zijn dan weet je dat je meteen actie moet ondernemen!

Wat mij betreft is dit dan ook de allerbelangrijkste uitbreiding van Lightroom 5 en het is me een raadsel waarom Adobe (maar ook collega-bloggers) er zo weinig aandacht aan besteden!