Deel 2 van 2 over m'n DAM workflow

Vorige maand, in het eerste deel van mijn workflow beschreef ik 12 concrete stappen die ik altijd doorloop en welke ik dan afvink in onderstaande Excel sheet:

De dingen die ik vervolgens nog wil doen met de foto’s hebben voornamelijk een organisatorisch doel en zijn over het algemeen veel meer over de tijd verspreid. Soms bijvoorbeeld gebruik ik foto’s uit het verleden voor een nieuwe toepassing en dat wil ik dan toch vastleggen.

In het eerste deel van m’n workflow gebruik ik meerdere applicaties maar dit laatste deel doe ik voornamelijk binnen mijn Digital Asset Management applicatie.
Een aantal voorbeelden van dergelijke zogenaamde DAM’s zijn IdImager, Canto Cumulus, ACDsee, Aperture en Expression Media (EM). Toevallig gebruik ikzelf laatstgenoemde (tegenwoordig MediaPro). De ideeën en de principes die ik beschrijf zijn echter voor alle DAM’s van toepassing.

Wanneer foto’s ‘binnenkomen’ in een DAM zijn ze nog ongeorganiseerd. De enige vorm van organisatie is de folderstructuur waaronder de bestanden zijn opgeslagen en de DAM kan bovendien vaak wel iets met de meta data die in de bestanden is opgeslagen zoals de datum:

Aan de hand van de datum waarop de foto’s zijn genomen worden ze automatisch gerubriceerd. Voor bovenstaande hiërarchie heb ik dan ook helemaal niets hoeven doen, de DAM heeft dit geheel automatisch voor me gedaan. Door te klikken op een bepaalde datum worden alle foto’s van die betreffende dag getoond. Door te klikken op een maand worden alle foto's getoond die de gedurende die maand zijn genomen.

EXIF

Vergelijkbare metadata zoals de datum (gegevens die dus al 'in' het bestand zitten) zijn het merk en model van je camera, de locatie (mits de camera voorzien is van een GPS module), sluitertijd, diafragma, ISO enzovoort.
Deze ‘meegebakken’ gegevens worden vaak in de zogenaamde EXIF ruimte van de foto opgenomen. De meeste DAM’s kunnen deze prima lezen maar ze veranderen of invullen wanneer ze leeg zijn is vaak moeilijker.

IPTC

Voor de gegevens die gebruikers vaak aan foto’s willen toevoegen is de IPTC ruimte bedacht. Je kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan gegevens als: de naam van de fotograaf, de namen van de personen die op de foto staan, copyright gegevens, trefwoorden enz. Behalve dat de DAM kan helpen bij het aanbrengen van deze gegevens kan hij vervolgens de gegevens ook weer prima gebruiken voor je organisatiedoeleinden maar daarover later meer.

In bovenstaand voorbeeld is te zien dat er geen IPTC gegevens ingevuld zijn (Annotations, Keywords, etc)

Kleurcode (label)

De vorige keer ben ik geëindigd met het toekennen van het rode label aan alle nieuw ingebrachte foto’s:

Dat doe ik om de nieuwe, nog niet georganiseerde foto’s, te kunnen onderscheiden van de rest. Dit om ze te kenmerken als ‘hier moet alle tagging nog mee gebeuren’. Mocht je namelijk geen tijd hebben om dit meteen te doen dan herken je op een later moment snel de opnames die je nog van metadata moet voorzien. Zodra ik er naar mijn mening klaar mee ben, dat wil zeggen alle basis organisatorische zaken heb afgehandeld, verwijder ik het rode label weer. Onder deze basis versta ik: Waardering, Locatie, Personen, Trefwoorden en tenslotte, de synchronisatie van de waardering naar de trefwoorden.

(Ster)waardering

Het allerbelangrijkste dat je kunt doen voor je foto’s is er een waardering aan meegeven in de vorm van sterren. Standaard bieden de meeste DAM’s rating mogelijkheden van 0 tot 5 sterren:

Het waarderen van je foto’s hoef je niet op dit moment in de workflow te doen. Je zou het bijvoorbeeld ook prima kunnen doen tijdens de allereerste beoordeling in stap 3 of bij de integriteitscontrole in stap 6. Op die momenten doorloop je alle foto’s namelijk al een keer visueel (stuk voor stuk). Op zich dus een mooi moment om niet alleen de missers er uit te gooien of de kleuren te corrigeren maar meteen ook aan te geven of de betreffende foto één of meer sterren waard is. Op deze blog heb ik al eerder over deze materie geschreven (sept 2010) maar in het kort doe ik altijd het volgende. Tijdens stap 3 geef ik alle foto’s die ook maar enige potentie hebben één ster mee. 
Ik kies dus voor Weggooien/Houden (Pick/No-Pick) en daarna voor de keuze Geen Ster/Wel Ster. Hoeveel sterren een foto dan waard is beoordeel ik pas later wanneer ik de opname’s vaker voorbij heb zien komen en het beter kan beoordelen.

Wanneer je sterren wilt gaan gebruiken om je waardering uit te drukken lees dan mijn artikel hierover van mei 2009 hierover er nog eens op na:

Het is namelijk erg belangrijk om het methodisch aan te pakken zodat je een foto vandaag net zo gaat waarderen als dat je dat een jaar geleden zou hebben gedaan en zoals je dat volgende week gaat doen.

Copyright

Wanneer je dat nog niet in stap 1 (ingest) hebt gedaan kun je dat nu alsnog doen. Of wanneer je per ongeluk het verkeerde sjabloon hebt gebruikt kun je de gegevens wijzigen. Gelukkig kan dit ook batchgewijs voor alle nieuw ingekomen afbeeldingen tegelijk zodat het je maar weinig tijd kost.

Zorg er wel voor dat het ingevuld is want anders is het wel heel gemakkelijk voor iemand anders om jouw foto’s ongeoorloofd te gebruiken. Lees ook m’n waarschuwing tegen Orphanworks van september 2009.

Auteur

Hetzelfde als voor Copyright geldt hier ook. Als het goed is staat dit al correct ingesteld maar anders kan het alsnog eenvoudig en snel (batchgewijs) aangepast worden.

Locatie

Mocht je fototoestel (nog) niet van een GPS voorzien zijn dan is het handig om aan te geven waar de opname gemaakt is. Bij de meeste DAM’s kan dit overigens batchgewijs zodat je dat met alle foto’s van een shoot tegelijk kunt doen.

Personen

Iets dat potentieel erg veel tijd kan kosten is het aangeven van de personen die op de foto staan. Dit is wellicht niet in alle gevallen nodig dus denk er even over na of een algemene beschrijving als “dagje uit in de dierentuin van Emmen met Klaas en Eva en hun kids Tessa en Gert.” Deze kun je namelijk aan de hele serie meegeven in het ‘caption’ veld (afhankelijk van de gebruikte DAM soms ook ‘titel’ of ‘onderwerp’ veld). Het voordeel is dat dit batchgewijs kan en dus snel terwijl je wel snel op een van de namen kunt zoeken. Om dit zoeken is het in eerste instantie natuurlijk begonnen.

Omdat er een IPTC veld bestaat voor personen wil je deze wellicht toch daadwerkelijk vullen met de namen van de mensen op de foto. Je kunt dan overwegen om dit alleen te doen bij foto’s met een bepaalde waardering.

NB: Gezichtsherkenning zoals Picasa die bijvoorbeeld kent werkt geweldig maar het kent een belangrijk nadeel; de gegevens zijn niet overdraagbaar. Dat wil zeggen dat het niet in de foto wordt geregistreerd. Toch verwacht ik dat ook serieuze DAM's met deze functionaliteit zullen worden uitgerust aangezien het erg veel handmatig werk kan voorkomen.

Trefwoorden (Keywords)

Hier loop je wel erg veel risico dat het je (te) veel tijd gaat kosten want wat zet je er nu allemaal in?
Alleen de onderwerpen die je op de foto ziet of ook associaties, conceptuele begrippen e.d.? Moeten de verschillende trefwoorden er in alle mogelijke vervoegingen in of niet. Loop je alle foto’s bij langs of alleen de beste?

Over dit onderwerp schreef ik al twee keer eerder. De eerste keer was al in 2008 en toen ging ik met name in op de onderlinge verbanden of hiërarchie tussen trefwoorden; de context.

De tweede keer dat ik het onderwerp keywording behandelde ging expliciet over organisatie op basis van conceptuele begrippen als ‘geluk’, ‘toekomst’ e.d. omdat alleen de menselijke geest in staat is om die te koppelen aan het betreffende beeld.
De meeste andere zaken (gezichtsherkenning is daarvan een recent voorbeeld) zullen, al dan niet op termijn, geautomatiseerd mogelijk worden is mijn verwachting.

In een moderne DAM kunnen Keywords (trefwoorden) zelfs vaak in een hierachie worden ondergebracht.

Synchronisatie Waardering > Trefwoorden

Omdat de Rating (sterwaardering) een van de belangrijkste kenmerken is die je aan een foto mee kunt geven schrijf ik dit ook weg in het ‘Keywords’ veld (Van een foto met een enkele ster noteer ik RM:STAR1 in het trefwoord veld):

De belangrijkste reden hiervoor is dat je vrij snel per ongeluk de sterwaardering kunt veranderen (doordat je per ongeluk meerdere foto’s tegelijk hebt geselecteerd bijvoorbeeld). De ‘schade’ is dan weer vrij snel te herstellen.
Ook is de onderlinge compatibiliteit tussen verschillende DAM systemen niet zo goed. Sterwaarderingen komen vaak niet mee van de ene omgeving naar een andere. In tegenstelling tot de trefwoorden (of keywords), dit veld is het meest compatible en kun je dus prima voor migratietoepassingen ‘misbruiken’.

Verwijderen van het rode label

Wanneer alle metadata aan de opnames zijn toegevoegd kan het rode label weer verwijderd worden.

Hoe de organisatie verder op te zetten?

Nadat alle metadata aan de foto’s is toegewezen begint het eigenlijk pas. Je maakt de foto’s natuurlijk met een bepaald doel voor ogen. Soms als herinnering aan een gebeurtenis, soms is het in opdracht van iets of iemand. Maar altijd ligt er een reden aan ten grondslag en het is goed om dat te registreren in je DAM.

Centraal in de organisatie binnen een DAM staat een ‘virtuele’ folderstructuur. Je kunt bijvoorbeeld een dergelijke folderstructuur maken:

Opdrachtgevers > Bouwbedrijven > Bouwbedrijf Jansen

De foto’s die je hebt gemaakt komen daar dan onder te vallen

Heb je echter bijvoorbeeld een foto gemaakt van een pand dat gebouwd is door het bedrijf Jansen in opdracht van firma Pietersen. Of Jansen nu een klant van je is of niet (hij kan het tenslotte altijd worden), je wilt deze foto misschien ook onderbrengen in:

Opdrachtgevers > Administratiekantoren > Pietersen

Nu, in een folderstructuur zoals we die inmiddels wel kennen kan dit alleen maar door een kopie van de oorspronkelijke foto te maken. Bij virtuele folders hoeft dat niet, je kunt een foto in meerdere folders onderbrengen zonder dat daarvan kopieën worden gemaakt. Je kunt folderstructuren opzetten zo uitgebreid en zo ingewikkeld als je kunt bedenken, ook voor tijdelijke toepassingen (een project bijvoorbeeld).

Nadat je bent begonnen met het opzetten van je structuur (je zult er altijd aan blijven schaven en toevoegen) wil je natuurlijk alle foto’s die aan de criteria voldoen er in gaan onderbrengen. Daarvoor komen de gegevens die je ooit als metadata aan de foto’s hebt toegevoegd van pas. Je doet een zoekdracht waarbij je zoekt op relevante gegevens die je ooit hebt ingevuld. Je kunt meerdere velden combineren (zoals de sterwaardering) om precies die foto’s te vinden die je zoekt. Deze sleep je vervolgens naar de aangemaakte categorie.

Het werkt ook vaak andersom; je bent al een tijdje op zoek om de juiste zoekcombinatie te vinden en als dat dan uiteindelijk tot het gewenste resultaat heeft geleid maak je daar een nieuwe virtuele folder (Categorie) voor aan. De eerstvolgende keer is het resultaat dan veel sneller voorhanden. Dit is de manier waarop ik hier zelf mee omga. Ik zorg ervoor dat alle relevante zaken als metadata in mijn foto’s ondergebracht zijn zodat ze met de juiste zoekopdracht altijd weer snel kunnen worden gevonden. Doet zich dan een situatie voor waarbij ik een collectie foto’s moet samenstellen, bijvoorbeeld een jubileum of een reünie dan plaats ik verschillende zoekopdrachten en combineer die dan in een enkele categorie.

Bijzondere categorieën zijn de tijdelijke welke je gebruikt ten behoeve van de interne organisatie, deze noem ik ‘Utility sets’. Het rode label is daar eigenlijk ook een voorbeeld van maar ik heb specifiek voor deze toepassing de volgende categorieën (of virtuele folders) aangemaakt:

Vooral oudere foto’s, van voor de invoering van mijn huidige workflow, missen nog wel eens wat gegevens. Wanneer ik de tijd heb ga ik er actief naar op zoek, waarbij m’n DAM overigens ook weer prima tools aan boord heeft, maar meestal struikel ik er per ongeluk over wanneer ik ergens anders mee bezig ben. In zo’n geval valt me bijvoorbeeld op dat de waardering mij niet goed voorkomt en dat er personen op de foto staan die niet genoteerd zijn. Ik sleep de foto dan op deze beide categorieën. Af en toe open ik zo’n categorie en corrigeer dan een aantal foto’s.

In ‘listview’ kan ik zelf aangeven welke gegevens ik getoond wil hebben en in bovenstaand voorbeeld zijn dat Staat (provincie), stad, locatie, rating, land en copyright. Zoals je ziet is de getoonde selectie verre van compleet. Of eigenlijk ontbreekt alles nog, ik sleep alle bestanden dan ook naar alle afzonderlijke categorieën.

Privé versus publieke data

Nog een reden voor het gebruik van een DAM is dat je in staat bent om onderscheid te maken hoe er met de verschillende gegevens om zal worden gegaan. Een DAM heeft in eerste instantie een eigen database waarin de data zoals je keywords worden opgeslagen. Pas wanneer je daartoe opdracht geeft (synchroniseert) worden de gegevens echt ‘in’ de foto opgeslagen in de zogenaamde EXIF ruimte. Nu, door daar op een berekende manier mee om te gaan kun je vrij veel informatie over een foto bewaren zonder dat die meteen met de hele wereld gedeeld worden wanneer je een foto bijvoorbeeld op een website plaatst. In november 2009 schreef ik eerder over deze materie.

Back-up

Nu, ook over back-ups heb ik meermalen geschreven maar daar is ook een goede reden voor. Het is namelijk enorm belangrijk dat je dit goed inricht en je gedegen voorbereid op calamiteiten want het is niet de vraag of die zich zullen voordoen maar alleen wanneer…

In deel 1 van dit artikel zijn in stap 5 diverse facetten van de back-up aan de orde geweest. Mocht je enige twijfel hebben over de inrichting van jouw eigen back-up, sla genoemd artikel er dan nog zeker even op na.

Ten slotte

Naast dat ik lang nog niet alle relevante onderwerpen heb uitgewerkt heb ik ze in deze beide artikelen ook nog eens slechts summier besproken. (En ondanks dat zijn het toch nog vrij uitgebreide artikelen geworden…)
Kortom, ik ben erg benieuwd naar jouw mening of vraag! Dat kan op deze plek als reactie op dit artikel.

In dat kader is mijn oproep van enkele weken geleden ook zeker nog relevant. De vraag was toen of er belangstelling zou zijn voor een boek waarin alle onderwerpen rondom het beheer van digitale foto’s gedetailleerd uitgewerkt zijn. Mocht je de enquête nog niet hebben ingevuld, lees m’n oproep dan nog even na.

Aangezien mijn statistieken aangeven dat ik maandelijks toch bijna 2000 bezoekers heb (meer dan 25.000 in totaal tot nu toe) zou het leuk zijn om op deze plek wat feedback te krijgen.

Wie wil er een DAM boek?

Op 20 juni 2008 begon ik deze blog nadat ik al een tijdje met het idee had rondgelopen om een boek over het Digital Asset Management onderwerp (DAM) te schrijven. Dit omdat die er in het Nederlands nog niet bestond en volgens mij bestaat die er nog steeds niet.

Omdat ik destijds te weinig tijd had om mijn ideeën, naast mijn werk en taken zoals ouder, uit te werken in een gestructureerde opzet ben ik maar Ad Hoc begonnen met ze te ‘dumpen’ in maandelijkse bijdragen op deze blog in de hoop dat mensen er hun voordeel mee kunnen doen.

Na drie jaar heb ik al wel veel van mijn ideeën vertaald naar concrete teksten maar ontbreekt de onderlinge samenhang en structuur (nog). Ik loop dus wederom met het idee voor een boek maar ik twijfel nog over de haalbaarheid. Vandaar dat ik eerst maar eens op deze plaats de interesse peil voor een dergelijk boek. Daarvoor heb ik deze enquête aangemaakt met een drietal concrete vragen:

·         Ben je geïnteresseerd in een dergelijk boek?

·         Om interessant te zijn, op welke doelgroep zou het boek dan moeten zijn gericht?

·         Gaat je voorkeur uit naar ‘echte’ boeken of lees je ze liever digitaal?

In eerste instantie is het natuurlijk interessant voor mij om te weten of er überhaupt een behoefte is aan een boek die deze materie uitdiept. Misschien is er wel helemaal nooit zo’n boek op de markt gekomen vanwege het feit dat er helemaal geen interesse voor het onderwerp bestaat…

In tweede instantie is het de vraag voor welke doelgroep een dergelijk boek interessant is:

De (semi)professionele gebruikers, mensen die hoogstwaarschijnlijk met het maken en/of bewerken van beelden hun geld verdienen of er veel tijd en energie in steken. Deze groep zal  vrijwel zonder uitzondering in RAW fotograferen. Voor deze groep zijn er een aantal Engelstalige titels beschikbaar over het DAM onderwerp.  

Onder de Niet-professionele gebruikers versta ik de mensen die fotograferen wel leuk vinden maar daar geen halszaak van maken. Ze zouden misschien graag wat meer achtergrond willen hebben over hoe ze hun kwaliteit kunnen verhogen (daar gaat het boek trouwens niet over) en hoe ze meer grip krijgen op de (re) organisatie van hun fotocollectie, structuur, workflow, back-up, etc. Deze groep zal veel vaker in het JPG formaat fotograferen en wellicht niet over een spiegelreflex camera beschikken. Voor deze groep wordt het onderwerp hoogstens behandeld in een hoofdstuk van een algemeen boek over fotografie maar er bestaan voor zover ik weet geen boeken die in zijn geheel aan het onderwerp geweid zijn.

En ten slotte is het nog de vraag of ik moeite moet doen om een fysiek boek uit te brengen of dat digitaal voldoet. De kosten voor het eerste zullen waarschijnlijk hoger zijn maar het risico van illegale distributie is natuurlijk veel groter wanneer ik een boek in bijvoorbeeld PDF uit breng. Kopieerbeveiligingen als DRM vindt ik maar niets als het om mijn eigen aankopen ga dus wil ik die ook niet aanbrengen op een eventueel door mij uit te geven boek.
Het is natuurlijk ook mogelijk om het (digitale) boek zonder kosten uit te geven als promotie van de diensten die ik op dit vlak aan klanten zou kunnen gaan bieden. Dit moet ik t.z.t. nog eens nader uitwerken…

Vul je de vragenlijst ook even in?

Alvast bedankt

Deel 1 van 2 over m'n DAM workflow

Toen ik deze blog begon schreef ik dit artikel over mijn foto workflow. Ondanks dat het nog maar een paar jaar geleden is lijkt het bij nalezen helaas toch al weer behoorlijk gedateerd.

Naast ‘voortschrijdend inzicht’ is er natuurlijk ook sprake van meer ervaring en bovendien ben ik destijds nauwelijks op het hoe en waarom van de verschillend keuzes ingegaan. Hoog tijd voor een vervolg dus!

Een van de tips waarmee ik destijds begon is het advies om je eigen werkwijze niet complexer te maken dan waarvoor je zelf de benodigde discipline op kan brengen en dat advies geldt nog altijd. Daarmee is hopelijk ook meteen helder dat het niet mijn bedoeling is om anderen mijn workflow op te dringen. Misschien zitten er wel handige “O ja” momenten tussen. Voor de zaken die ik wellicht net iets handiger heb ingeregeld dan jezelf of zaken die je zelfs misschien zijn ontgaan is dit artikel dus bedoeld. Gebruik het om je eigen workflow optimaal af te stellen en blijf dat in de toekomst ook doen.

Workflow?
Wanneer fotografen het over hun ‘Workflow’ hebben kun ze volgens mij twee dingen bedoelen:

1.       Hun werkwijze om vanaf de originele (RAW) opname te komen tot het uiteindelijk optimale eindresultaat.  Een foto die geschikt is voor het doel waarvoor je hem gemaakt hebt: een klant, presentatie, boek, website, etc.

2.       Of de werkwijze die nodig is om al je foto’s in een beheerde omgeving onder te brengen zodat ze veilig zijn en gemakkelijk weer terug gevonden kunnen worden. Vaak wordt dit ook wel de (Foto) DAM Workflow genoemd en dit dekt inderdaad beter de lading dan alleen ‘Workflow’.

In dit artikel heb ik het over de tweede definitie van Workflow (DAM) maar dat zal gezien de aard van deze blog geen verrassing zijnJ.

Zoals je in de afbeelding aan het begin van dit artikel kunt zien registreer ik de eerste stappen van mijn workflow in een Excel sheet, deze kan desgewenst hier gedownload worden. De stappen die nog na stap 12 nodig zijn registreer ik overigens niet in de sheet, dat doe ik binnen mijn DAM applicatie (momenteel Expression Media) en daarover de volgende maand dus meer. Een tweede reden voor de splitsing van dit artikel in twee delen is dat de handelingen in dit eerste deel vaak aaneengesloten worden doorlopen. De handelingen in het tweede deel zijn vaak (veel) meer gefragmenteerd en verspreid over de tijd. En ten slotte is het vrij veel stof voor een enkel artikel…

In dit eerste deel van mijn workflow gebruik ik de volgende applicaties:

·         Nikon ViewNX
·         Adobe Bridge
·         Adobe DNG converter
·         Microsoft Expression Media
·         Syncback van BrightSparks

Bij de beschrijving van de afzonderlijke stappen doorloop ik de getoonde sheet van links naar rechts en heb ik de afzonderlijke applicaties ieder een andere kleur meegegeven:

Kaart#
Geef je geheugenkaarten allemaal een uniek nummer en noteer deze in de kolom wanneer je de kaart hebt gebruikt. Zo kun je eventuele problemen met een kaart snel lokaliseren en passende maatregelen nemen.

1. Ingest
‘Ingest’ is de term voor het overbrengen van foto’s van camera (of geheugenkaart) naar de computer. Daarvoor gebruik ik het gratis Nikon Transfer (tegenwoordig is dit onderdeel van Nikon ViewNX) omdat ik toevallig met Nikon fotografeer. Vanzelfsprekend leveren ook de andere merken vergelijkbare programma’s. Belangrijk is dat het mogelijk is om in een enkele handeling al je foto’s te voorzien van metagegevens die voor alle foto’s dezelfde is zoals je naam, copyright e.d. Nog mooier is wanneer je die van tevoren in een sjabloon kunt vastleggen. Leest evt. hier een eerder artikel dat ik hierover schreef.
Marc Rochkind heeft zelfs speciaal ten behoeve van de ‘ingestion’ een specifieke applicatie ontwikkeld; Image Ingester Pro (IIP) hoewel die voornamelijk door professionals wordt gebruikt. Echter is er sinds kort ook een laagdrempeliger uitvoering op de markt; Ingestamatic. Binnenkort zal ik als vervolg op een eerder artikel dat ik al eens schreef over het ingestion gebeuren hier nog eens wat dieper in duiken. Klik hier alvast voor een vergelijkingstabelletje van IIP en Ingestamatic.
Belangrijk bij het hele ingestion gebeuren is dat bij het overzetten van je foto’s op je computer er geen fouten worden gemaakt waardoor je het risico loop om opnames te verliezen of corrupt te raken. Je wilt er ook van op aan kunnen waar de foto’s en op welke manier de foto’s op een (vooraf) bepaalde plek terecht komen.

2. Hernoem de directory met nieuwe foto’s
Noteer de eerste opname en de laatste opname van het kaartje die je zojuist over hebt gezet. Hierdoor zie je later snel of je een kaart hebt gemist om over te zetten. Met name van belang wanneer je thuis bent gekomen met meerdere volgeschoten kaarten.
In de sheet kun je bevestigen dat je de directory met nieuw binnengehaalde foto’s hernoemd hebt maar in de kolom er naast tevens wat de nieuwe naam is geworden. Dat is in mijn beleving handig om overzicht te houden en om in de gaten te houden of je zaken mist.

3. Sorteren en deleten van ‘echte’ missers
Ikzelf gooi niet veel foto’s weg. Alleen volstrekt verkeerd belichte opnames of zwaar bewogen foto’s komen daarvoor in aanmerking. Het is namelijk zo dat je nooit weet of er nog weer eens een toepassing voor een eerst als mislukt beschouwde foto. Denk daarbij maar eens aan de belichtingstrapjes die je vroeger wellicht wel eens maakte met je analoge camera om verzekerd te zijn van een goed belicht exemplaar. Na het scannen van deze negatieven lenen ze zich tegenwoordig uitstekend om een HDR foto van te maken in bijvoorbeeld Photoshop. Of soms staat er iets op de achtergrond van een ‘mislukte’ foto dat later toch van waarde blijkt. Kortom, ik gooi niet veel weg maar altijd wel iets. Dat doe ik overigens altijd op de computer en nooit in de camera zelf hoewel ik toch wel vaak meteen al weet of een opname mislukt is. Weggooien op de camera zelf kan namelijk corruptie van de kaart tot gevolg hebben en daarom doe ik het altijd naderhand.

4. Foto’s hernoemen
Hoewel veel fotografen er voor kiezen om de foto’s volgens de door hen bedachte naamconventie te hernoemen tijdens het ingestionproces (meteen bij stap 1 dus), kies ik er toch voor om dat pas in deze fase te doen.
Pas nu (nadat in de vorige stap de mislukte foto’s zijn weggegooid) zullen er namelijk geen ‘gaten’ ontstaan in de reeksen foto’s. Wanneer er een keer ergens een foto in een reeks ‘mist’ dan is er vrijwel zeker ook iets aan de hand. In zo’n geval zou ik een backup terug kunnen zetten of iets dergelijks.
Over de nut en noodzaak van het hernoemen schreef eerder al (in februari van dit jaar) dit artikel. Ik realiseer me overigens dat mijn workflow een stuk eenvoudiger zou kunnen door niets meer weg te gooien en dus ook de evident mislukte opnames gewoon te behouden. Dan kunnen namelijk zowel deze stap als de vorige stap komen te vervallen en kan het hernoemen volautomatisch ingepast worden in stap 1. Hoewel het wellicht wat tijdswinst op zou kunnen leveren geloof ik niet dat dit substantieel zal zijn. Zeker gezien de tijd die ik hier in de praktijk mee kwijt ben en al helemaal vergeleken met een aantal andere stappen in mijn workflow.

5. Backup
Nu de foto’s hun definitieve naam hebben en ze voorzien zijn van de basis-meta-data is het tijd voor de eerste backup. Dit doe ik met het (ook gratis!) Syncback van BrightSparks, althans ik doe het met de eenvoudigste versie van Syncback en die is gratis.
De belangrijkste keuze voor Syncback is dat er een validatie optie in zit en ik ken geen enkel ander gratis backup programma (voor het Windows platform in ieder geval) die dat heeft. Syncback kan dus na de backup controleren (aan de hand van de unieke ‘hash’) of de backup gelijk is aan het origineel!
Eerder schreef ik dit en dit artikel over backups binnen een foto workflow, doe er je voordeel mee.

6. Integriteitscontrole
Hiervoor gebruik ik Adobe Bridge. Dit is de meest toonaangevende foto browser van dit moment en de manier waarop er wordt gewerkt met de kleurruimtes is eigenlijk de standaard binnen het vakgebied. Met integriteitscontrole bedoel ik dat wanneer ik de foto’s met Bridge goed kan zien en beoordelen ze correct en zonder fouten de vorige stappen hebben doorlopen. Een (kritische) optische controle is toch ergens een keer nodig en binnen mijn Workflow is dat dus NU. De volgende stap sluit er naadloos op aan en ik doe stap 6 dan ook altijd pas wanneer ik met stap 7 aan de slag wil. Als ik alle stappen van dit eerste deel van mijn workflow al eens een keer niet meteen allemaal wil doorlopen (vanwege tijdsgebrek oid) dan maak ik de ‘knip’ in de tijd meestal tussen stap 5 en 6.

7. Camera RAW batch aanpassingen
Adobe Bridge is eenvoudig zo in te stellen dat wanneer je op opname klikt niet Photoshop wordt geopend maar ACR – Adobe Camera Raw (Menu/Bewerken/Voorkeuren/Algemeen). De eerste, grove, aanpassingen (kleur, contrast, verzadiging, scherpte, e.d. doe ik dan ook met ACR vanuit Bridge. Een aantal settings heb ik voorgedefinieerd en pas ik toe op grote sets (soms alle) foto’s. De aanpassingen in RAW bestanden middels Bridge/ACR zijn overigens niet-destructief. Lees daarover desgewenst meer in dit artikel, het is namelijk een hele belangrijke eigenschap/voorwaarde.

8. Backup
Dezelfde handeling zoals bij stap 5 om alle tussenliggend werkzaamehden weer veilig te stellen.

9. DNG’s maken
Alle stappen tot nu toe zijn bedoeld om op deze plek uit te komen. Ik beschouw DNG’s als mijn digitale negatieven en hoewel ik de camera-originele-RAW-bestanden (NEF) wel bewaar doe ik er in de praktijk nooit meer iets mee. De argumenten voor het DNG RAW formaat boven proprietary RAW formaten als NEF, CRW, e.d. heb ik eerder hier al eens beschreven en zal ik op deze plek dus niet dunnetjes over gaan doen. Laat het duidelijk zijn dat ik een overtuigd aanhanger van het DNG RAW formaat zijn maar mocht je dat zelf niet willen dan wordt je eigen workflow er natuurlijk alleen maar eenvoudiger van omdat je deze stap over kunt slaan.
DNG’s kunnen overigens worden gemaakt met de gratis DNG converter (van Adobe).

10. De Master Catalogus bijwerken met de nieuwste foto’s
Uiteindelijk komen alle foto’s in het archief terecht. Ik gebruik daar Expression Media voor, dat was in het verleden van Microsoft maar is overgenomen door PhaseOne. Zij hebben het omgedoopt tot ‘MediaPro’. Naast een catalogus voor mijn originelen (m’n DNG ‘negatieven’) heb ik ook nog andere catalogussen voor derivatieven (afgeleide) bestanden. Niet alleen de afgeleiden van de DNG’s (panorama, montages, zwart/wit, master, HDR, etc) maar ook scans van m’n analoge archief (negatieven en dia’s).
Omdat een archief applicatie (vaak DAM – Digital Asset Management- genoemd), in tegenstelling tot een browser (zoals bijvoorbeeld Bridge) niet meteen de nieuwe foto’s ‘ziet’ moet je daar dus expliciet een opdracht voor geven en dat doe ik in deze stap, meteen gevolgd door de volgende;

11. De nieuwe import voorzien van een rood label
Het allereerste wat ik doe met nieuwe foto’s is ze voorzien van het rode label. Dit om ze te kenmerken als ‘hier moet alle tagging, keywording, etc nog mee gebeuren’. De kans is namelijk groot dat je hier niet meteen aan toe komt of dat je niet alle foto’s bij langs kunt. In Expression Media kun je de laatst binnengehaalde foto’s (of andere media bestanden) overigens eenvoudig en snel selecteren  (via Menu/Find/Show last import) en ze op het rode label slepen.

12. Backup
Als ‘laatste’ stap kan er weer een backup gemaakt worden zoals onder stap 5 en/of 8.
De volgende stappen worden vrijwel volledig binnen de DAM omgeving (Expression Media) doorlopen en geregistreerd. Dus hoewel mijn  Excel sheet voorziet in de registratie t/m deze 12^e stap is dat (nog) niet mijn volledige workflow…

Volgende maand licht ik de tweede helft van mijn workflow nader toe. Mochten er ondertussen vragen of opmerkingen zijn dan verneem ik die uiteraard graag hier als feedback. Aan de statistieken kan ik zien dat ik maandelijks meer dan 1000 bezoekers krijg en het zou leuk zijn om over deze materie wat reacties, vragen of meningen te vernemen.

Lightroom 4

Er zijn inmiddels al talloze reviews geschreven over de nieuwste versie van Lightroom die kortgeleden uitgekomen is en dat ga ik op deze plek dus niet over doen. Wat ik wel wil delen zijn mijn eigen overwegingen, zoals: ga ik de software gebruiken of niet?

De mensen die m’n blog volgen weten dat ik vaker over Microsoft Expression Media (EM) schrijf dan over Adobe’s Lightroom. Dat komt deels door het boek dat ik een aantal jaren geleden las van Peter Krogh (The DAM book for Photographers), waarin hij beschrijft hoe hij tot die keus is gekomen. Anderzijds heb ik mezelf wel goed georiënteerd op de DAM (Digital Asset Management) applicaties en natuurlijk kwam Lightroom daarbij altijd nadrukkelijk in beeld. Echter waren de eerste versies van Lightroom nog niet geweldig, er konden te veel dingen nog niet (of niet goed, zie het lijstje hieronder) en de prijs (tot voor kort 300,- euro) was veel te hoog. Voor behoorlijk minder geld (239,- euro) kocht ik EM PLUS Adobe Photoshop Elements (respectievelijk 139,-  en 99,-) waarmee, als “best-of-breed”, veel meer mogelijk was en waarvan de kwaliteit veel hoger was.

De situatie in DAM wereld is inmiddels toch wel behoorlijk veranderd. Lightroom heeft zich de afgelopen vijf jaar ontwikkeld tot een zeer volwassen product waarvan het DAM gedeelte niet meer onderdoet voor dat van EM, vooral ook omdat daarin al jaren geen ontwikkeling meer is. Microsoft heeft weliswaar het product een poos geleden verkocht aan Phase One. Tegenwoordig gaat het door het leven als Media Pro (MP) maar de ontwikkelingen gaan zo tergend langzaam, vooralsnog is er zelfs alleen nog maar sprake van achteruitgang (lees daarover desgewenst eerdere blogs van me of de fora van Phase One of the DAM book).

De tweede pijler van Lightroom is natuurlijk het bewerkingsdeel, veel mensen zullen meer dan voldoende hebben aan de opties die Lightroom biedt. Een erg groot voordeel is natuurlijk dat je alles met één enkele applicatie kunt doen. Een zeer grote vereenvoudiging van je workflow die wat mij betreft zeer wenselijk is! En hoewel (of misschien zelfs wel dankzij) veel mensen vonden dat een combinatie van RAW converter, Edit tool en Bibliotheek (DAM) een compromis was, blijken er nu eigenlijk helemaal geen echte concurrenten voor Lightroom te bestaan.

Nu Adobe, bij de introductie van versie 4 van Lightroom, de prijs heeft verlaagd naar 130,- euro is de deal zelfs voordeliger dan EM (of MP) + Elements en daarmee dus nog interessanter!
Dit komt doordat Lightroom, zoals gezegd, standaard al veel bewerkingsopties kent. Degenen die dit desondanks onvoldoende vinden kunnen natuurlijk alsnog kiezen voor de combinatie met Photoshop Elements. De totaalprijs is dan vergelijkbaar met die van Expression Media (Media Pro) + Elements met het verschil dat je veel meer waar voor je geld krijgt zoals dat voorheen andersom het geval was.

Wanneer ik niet een paar jaar geleden maar op dit moment de keuze zou moeten maken welke DAM te nemen dan zou Lightroom hoogstwaarschijnlijk erg hoog op mijn shortlist terecht komen, samen met IDimager. Meer (serieuze) alternatieven (platform-onafhankelijk) zou ik momenteel niet weten.

Voor mezelf geef ik Phase One nog even wat tijd om de nodige verbeteringen aan te brengen in Media Pro, met name toch wel omdat ik erg tegen een migratie aan zie…

Het lijstje met zaken die in Lightroom 2 ontbraken of niet goed werkten:

·   De mogelijkheid om meerdere catalogi tegelijkertijd naast elkaar open te hebben
(niet opgelost in versie 4)

·   Weergavebeperkingen van bepaalde bestandstypes zoals de in-camera video’s
(opgelost in versie 4)

·   Ondersteuning bij het vinden en herstellen van duplicaten of verschillende versies van een bestand
(opgelost in versie 4)

·   De mogelijkheid om bepaalde essentiële metadata snel toe te voegen zoals de locatie (GPS) waar de foto werd gemaakt
(opgelost in versie 4)

·   De mogelijkheid om kleine en eenvoudig mee te nemen catalogs te maken
(opgelost in versie 4)

·   De mogelijkheid om aan te geven of alle afbeeldingen in een catalogus zich bevinden waar ze worden verwacht
(niet opgelost in versie 4)

No more springtimes for Kodak …

Ooit was kodak een even innovatief en toonaangevend bedrijf als tegenwoordig bijvoorbeeld Apple of Google.
Dat het met zo’n bedrijf ooit slecht zou kunnen aflopen had niemand verwacht en toch stelt Kodak niet veel meer voor binnen de fotografie. Helaas, want zaken als aanraakschermen, Wi-Fi, digitale fotografie of fotocamera’s komen toch echt allemaal uit de ooit zo innovatieve Kodak koker. 

Deze ommekeer is ook vrij snel gekomen. Vanaf de oprichting in 1888 is het zo’n 100 jaar eigenlijk alleen maar ieder jaar beter gegaan. Oplopende verkoopaantallen, omzetten en winsten. De afbouw daarentegen vond plaats in slechts een paar jaar.


Veel mensen worden direct getroffen bij de teloorgang van een bedrijf maar in dit geval zal het verlies veel breder worden geleden. Ik ben ervan overtuigd dat de meeste mensen die begaan zijn met de fotografie waarschijnlijk wel een zwak hebben voor Kodak of een van hun producten; een camera, een film of iets anders. Zo ook ikzelf.


Hoewel Kodak in mijn jeugd al niet helemaal meer synoniem was met het woord fotografie zoals vroeger (mijn ouders hadden bijvoorbeeld een Afga Click) was mijn eigen allereerste camera tóch een Kodak! Het was een Instamatic 133 zoals hieronder afgebeeld, met een zwarte onderkant en een metaalkleurige bovenkant. 

Instamatic stond voor een systeem van handige (net niet kleinbeeld) filmcassette ’s zoals je die later (in een kleiner formaat) ook weer in het pocket systeem tegenkwam.

Ik herinner me nog m’n allereerste (kleuren!) opname van de schapen van de buren.

Als kleine jongen heb ik probleemloos vele cassettes (met 126 film) volgeschoten. Het omwisselen van een volle cassette voor een lege kon ik als kind prima zelf doen. Zelfs binnen fotograferen met eenvoudig te monteren flitskubussen (of hoe die dingen maar mogen heten) was een fluitje van een cent. 

Kodak kwam destijds dus nog steeds zijn slogan na uit 1888 "u drukt op de knop, wij doen de rest" hoewel ik daar toen natuurlijk (nog) niet bij stil stond. En als ik de Elseviers Foto en Film encyclopedie mag geloven waren er dat met mij nog 49 miljoen 999 anderen.

Toen ik later eenmaal serieus fotografeerde maakte ik weliswaar geen gebruik meer van Kodak camera’s maar bleef ik toch gretig gebruik maken van Kodak Tri-X (zwart/wit) films die, wanneer goed belicht en ontwikkeld in HC-110 (ook Kodak), een fantastisch mooie, puntige korrel opleverde. 

En uiteraard gebruikte ik de onovertroffen Kodachrome dia films. 

Het geduld dat je moest uitoefenen voordat je de resultaten kon bewonderen kun je tegenwoordig niet meer aan je kinderen uitleggen, zij zijn tenslotte gewend om meteen even het resultaat te bekijken op het schermpje achterop hun toestel of hun telefoon. 

Het wegbrengen van je rolletje naar de ‘fotowinkel’ om de hoek lijkt veel werk en een paar dagen wachten voordat de foto’s afgedrukt waren leken lang. Een Kodachrome film echter moest je in een enveloppe naar het buitenland sturen en het duurde weken voordat de (ingeraamde) dia’s weer in de bus lagen. Gelukkig dat het destijds niet gebruikelijk was om vaker dan één keer per jaar op vakantie te gaan, anders was je al weer onderweg als de dia’s van je vorige vakantie arriveerden. Toch was het de kwaliteit, karakter en duurzaamheid van Kodachrome waarvoor je het er voor over had. Paul Simon schreef er zelfs een liedje over!

Ik heb al vele (vermeende) oorzaken van de teloorgang van het bedrijf gelezen maar het zal wel een combinatie zijn van alle daarin genoemde factoren. Mijn speculaties zullen daar niets zinvols aan toevoegen. Om voornamelijk nostalgische redenen vind ik het zelf echter jammer dat het merk aan het verdwijnen is. Nadat Kodachrome een paar jaar geleden door Kodak van de markt werd gehaald heb ik eerlijk gezegd geen (althans niet bewust) Kodak producten meer gekocht en met mij zijn dat er natuurlijk veel te veel mensen geweest.

Daar staat tegenover dat wanneer Kodak producten had gemaakt waar ik op dat moment behoefte aan had gehad, of wanneer ze die behoefte hadden gecreëerd zoals Apple dat bijvoorbeeld doet, dan was er weer niets aan de hand geweest. Daarin ergens moet het mis zijn gegaan.

Hoewel ik weet dat Kodak al vroeg de bakens heeft verzet vanwege het aankomende digitale tijdperk is het, terugkijkend, toch alsof het hen allemaal een beetje overkomen is.  Jaarlijks een researchbudget van meer dan een half miljard dollar (medio jaren tachtig vorige eeuw) heeft dat dus niet kunnen voorkomen. Het kan verkeren en dat is meteen een waarschuwing aan de Kodak’s van tegenwoordig zoals Apple, Google en Facebook. Het is allemaal niet vanzelfsprekend.

Het verval van Kodak, afgezet tegen een paar  van mijn Kodak herinneringen maakt dat ik dit stukje toch wat bedroefd afsluit. Mijn goede herinneringen aan Kodak zullen dus hoogstwaarschijnlijk niet meer uitgebreid worden met nieuwe en dat alleen al is eeuwig zonde.

Update oktober 2014: Deze (leuke!) promotievideo van Kodak uit 2006 voorspelt een grote rol voor Kodak in de digitale revolutie.

Update januari 2016: Kokak komt misschien opnieuw met de Ektachrome en zelfs Kodachrome films op de markt! link