Nieuwe computer

Vlak voor kerst overleed mijn hoofdcomputer!

Dat komt altijd op een ongelukkig moment natuurlijk maar met vier jaar is dit eigenlijk ook veel te vroeg naar mijn mening. 

Toch bleek na grondige troubleshooting reanimatie niet verantwoord. 

De periode tussen kerst en oud en nieuw kon dan ook goed worden gebruikt ter oriëntatie op iets nieuws. Wellicht zijn mijn overwegingen ook interessant voor andere fotografen.

Moest het ditmaal een A-merk worden? Een Apple wellicht? Of toch zelf samenstellen? Keuzestress dus (een beetje).

Nu, ondanks dat ik sinds ruim een jaar naar alle tevredenheid werk met een MacBookPro ben ik toch nog niet klaar om mijn belangrijkste systeem voor Mac OS in te ruilen. Op m’n laptop voel ik me namelijk nog altijd op visite terwijl mijn Windows systeem als thuis voelt. Er zijn ook nog te veel applicaties die alleen op Windows draaien. Ja, ik weet het, daar zijn allerhande mogelijkheden voor maar toch...

En als ik dan over zou stappen naar een Mac, wat zou het dan moeten worden? Een Mac Pro spreekt me, vanuit fotografie perspectief, natuurlijk het meeste aan. Een krachtig en degelijk systeem maar wel erg duur. Het begint bij zo’n 3500,- euro en dat budget had ik, gezien het onverwacht moment waarop de vervangingsvraag zich voordeed, niet voorhanden.

Een A-merk Windows werkstation van Lenovo of Dell zou een alternatief kunnen zijn. De levensverwachting is daar naar verwachting groter dan de vier jaar die ik nu gehaald heb maar ook die systemen zijn behoorlijk duur. In ieder geval kosten ze meer dan ik van plan was om uit te geven.

Tenslotte zou ik opnieuw een systeem samen kunnen stellen maar na de beide voorgaande ervaringen (ook mijn vorig systeem heeft het maar vier jaar volgehouden) was ik op voorhand niet enthousiast. Mijn mening veranderde door het fenomeen Hackintosh. Dit zijn zelfbouwpc’s waarop het besturingssysteem van Apple kan worden geïnstalleerd. Ik hoef niet te benadrukken dat het voordeel hier vooral financieel van aard is.

Belangrijk bij een Hackintosh zijn de componenten waaruit het systeem wordt opgebouwd. Lang niet alle verkrijgbare hardware is namelijk geschikt omdat er geen ‘drivers’ voor beschikbaar zijn voor Mac OS. 

Er zijn gelukkig sites die een overzicht geven van hardware die wel compatibel is zoals http://www.tonymacx86.com/ :

Veel mensen hebben de beschreven componenten getest en goed bevonden. Grafische kaarten geoptimaliseerd voor Lightroom vind je er ook.

Je weet dus zeker dat onderdelen die je daar uitgezocht hebt ook daadwerkelijk optimaal met elkaar zullen samen werken en erg stabiel zullen zijn. Uiteraard kun je er ook ‘gewoon’ Windows op zetten maar mocht je je later bedenken dan is het prettig om te weten dat je er ook Mac OS op kunt zetten, of beide (in dualboot). En dat voor een fractie van de prijs. Een Hackintosh ‘Mac Pro’ kost nog niet de helft van een ‘echte’.

En omdat de componenten optimaal compatibel met elkaar zijn hoop ik dat een Hackintosh ook een langere levensduur zal hebben dan mijn beide vorige systemen…

Vanwege de feestdagen duurt het enige tijd voordat alle bestelde componenten binnen zijn en een nieuw systeem samengesteld kan worden. In al die tijd heb ik geen toegang tot mijn data omdat die op harde schijven staat die nog ingebouwd zijn in mijn oude PC. Uiteraard heb ik back-ups die ik kan raadplegen maar waarop ik geen mutaties wil aanbrengen. Dit om administratieve chaos te voorkomen. Ik kom er dus achter dat het helemaal niet handig is om ingebouwde harde schijven te hebben. 

Bij mijn oriëntatie op de Mac Pro viel me al op dat ook Apple ervan uit gaat dat je gebruik maakt van externe dataschijven. Een logisch uitgangspunt blijkbaar en een natuurlijk moment om dit ook maar te omarmen. Mijn keuze ging naar een Icy box:

De Icy box 141CL-u3 is een USB-3 dockingsstation en is geschikt voor max 4 harde schijven. Daar passen dus mooi mijn twee data schijven in (een fotoschijf en een voor de rest) plus de twee back-up-paren die ik (om-en-om) gebruik. Een review van de Icy Box zal ik later nog wel eens schrijven wanneer ik er wat ervaring mee heb opgedaan. In ieder geval is het handig om te weten dat je er expliciet rekening mee moet houden wanneer je een externe harde schijf aan wilt sluiten op zowel Windows systemen als Mac's. Wanneer je de schijf formatteert met het eXFAT bestandssysteem dan kun je hem op beide besturingssystemen gebruiken. Maak je al gebruik van NTFS geformatteerde schijven (en waar al data op staat) en je wilt hem toch op je Mac gebruiken, weet dan dat je de data wel kunt lezen maar niet (standaard) kunt wijzigen. Het eenvoudigste is om daar de software van Paragon voor te installeren. Dat kost je 20,- euro en scheelt een hoop geknutsel (het kan namelijk wel gratis zoals o.a. hier is beschreven).

De (relatief jonge) SSD die nog in mijn oude systeem zit ga ik als tweede harde schijf in het nieuwe systeem plaatsen. Dit om de Lightroom catalogus en Lightroom cache op te zetten ten behoeve van een optimale performance. 

Het feit dat de werkelijke foto bestanden op een externe (langzame) harde schijf staan heeft overigens nauwelijks invloed. In theorie althans. Wanneer de praktijk iets anders laat zien dan is dat weer een mooie aanleiding voor een volgende blog.

En nu dus maar eens zien hoe de ervaringen uitpakken met dit systeem en hoe lang die het vol gaat houden!

Hou grip op je HDR en/of Panorama opnames

Na het importeren van je foto's naar je computer is het vaak een heel gedoe om de series terug te vinden (of te herkennen) welke je gemaakt hebt. Voor bijvoorbeeld HDR of Panorama toepassingen maak je een reeks foto's die op het eerste gezicht veel op elkaar lijken. In eerste instantie ben je dan waarschijnlijk geneigd om de 'beste van de reeks' er uit te zoeken maar dat was vooraf natuurlijk niet je bedoeling. Je wilde er een HDR of een panorama van maken!

Grote kans natuurlijk dat je wel beseft waarmee je bezig bent maar mij is het al een aantal keren overkomen dat dit pas na verloop van tijd is. Zonde, helemaal wanneer je al (beeld) aanpassingen hebt aangebracht op individuele opnames. Dit moet dan vaak over.

Het komt ook voor dat ik na thuiskomst direct aan de slag wil met een HDR of panorama maar dat ik de serie dan lastig terug kan vinden in de vele opnames die ik gemaakt heb op dezelfde plaats. Vaak maak ik ook meerdere series die maar een klein beetje van elkaar verschillen. Het is dan ook zoeken naar waar de ene reeks stopt en de ander weer begint.

In het verleden heb ik wel eens naar technisch oplossingen gezocht maar daar nooit iets voor gevonden. De workarround die ik sinds die tijd gebruik bevalt me nog steeds goed: Voor de eerste opname van de reeks maak ik een foto met m'n hand in beeld en na de laatste opname ook. 

Erg low-tech maar het voldoet prima!

Eenmaal thuis en van de series het gewenste eindresultaat gemaakt wil je je het één en ander misschien ook nog netjes opruimen. Je kunt ze in veel programma's virtueel op een 'stapel' leggen (stack), het liefst natuurlijk met het eindresultaat bovenop. In Lightroom gaat dat als volgt:

Selecteer als eerste het resultaat en daarna de rest door (met de shift knop ingedrukt) op de eerste opname van de reeks te klikken. Door als eerste het resultaat te kiezen wordt die 'het meest geselecteerd' en daarmee bovenop de stapel gelegd:

Klik nu met rechts en kies voor de optie 'Stapelen/groeperen in stapel'. Het resultaat ziet er dan als volgt uit:

De gestapelde serie is herkenbaar aan het getalletje in de linkerbovenhoek. Die geeft aan hoeveel foto's er deel uitmaken van de stapel. In dit geval zijn dat er dus 11.

Door weer met de rechtermuis op de 'stapel' te klikken en te kiezen voor 'stapelen ongedaan maken' worden alle individuele opname's weer zichtbaar. Ze zijn dus niet weg maar je kunt ze op deze manier wel mooi opruimen!

Lightroom tip: opnametijd van je foto aanpassen

Stel dat je het afgelopen weekend vergeten bent om de klok van je camera aan te passen... Of je bent op reis geweest naar een land in een andere tijdzone en je bent vergeten om de cameraklok aan te passen. 

Over waarom het belangrijk is om correcte datum en tijd gegevens geïntegreerd te hebben in je foto's schreef ik al eens eerder (link).

Nu, LR heeft een handige optie om een dergelijke situatie te herstellen. Onder het menu 'Metagegevens' vind je het onderdeel 'Opnametijdstip bewerken':

In het venster dat dan verschijnt zijn een drietal verschillende opties mogelijk:

Wanneer het om een individuele foto gaat dan is de bovenste optie mogelijk. 

Voor een set foto’s is die keuze echter niet zo handig omdat alle foto's dan hetzelfde tijdstip krijgen…

In de meeste gevallen is de tweede optie het handigst. Bij iedere foto wordt de opnametijd dan met een vast aantal uren ‘verschoven’. Dat resulteert voor iedere foto dus in een opnametijd die overeenkomt met de werkelijke tijd op dat moment op die plek.

In bovenstaand voorbeeld gaat het om foto’s die gemaakt zijn in Cuba. Het tijdverschil in de zomer (tussen april en oktober) is 5 uur. Het is er 5 uur vroeger, waarmee ik de correctie op -5 moet zetten. Je kunt in het voorbeeld meteen zien of de nieuwe tijd geloofwaardig is en dat je dus niet per ongeluk een fout maakt.

Twijfel je aan het tijdsverschil, zoek die dan eerst even op internet op!

Desnoods corrigeer je een eventueel gemaakte fout later door de stappen te herhalen met de juiste waardes.

Enkele tips over Lightroom voorinstellingen

Voorinstellingen (‘presets’ in het Engels) in Lightroom zijn handig om bijvoorbeeld een set van bewerkingen op te slaan. Wanneer je veel moeite hebt gedaan om een foto precies zo te krijgen als dat je wilt is het mogelijk om dat op te slaan. Bijvoorbeeld om hetzelfde in de toekomst nog eens toe te passen op een andere foto. Je hoeft dan dus niet opnieuw het wiel uit te vinden of notities bij te houden over hoe je het resultaat ook al weer had bereikt.

Lightroom heeft al een paar ‘ingebouwde’ voorinstellingen en de meeste gebruikers hebben er vast al wel eens even mee geëxperimenteerd. Ze zijn namelijk vrij gemakkelijk te gebruiken voor individuele foto’s. In de ontwikkelmodus heb je links, onder het kopje voorinstellingen, de verschillende mogelijkheden. Door er even met je muis overeen te zweven zie je het eventuele effect in het voorbeeld er boven (onder het kopje ‘Navigator’) zoals het voorbeeld hierboven.

Klik je er op dan wordt het effect daadwerkelijk toegepast op je foto.

Tip 1 gaat over het gebruik van een voorinstelling op meerdere foto’s tegelijk

Om een voorinstelling toe te passen op meerdere foto’s moet je namelijk NIET in de ontwikkelmode zijn zoals je zou verwachten maar moet je omschakelen naar de Bibliotheek mode!

Daar vind je de Voorinstellingen weer terug onder het kopje ‘Snel ontwikkelen’: 

Zorg er wel voor dat je de set foto’s hebt geselecteerd in rasterweergave (grid mode), anders wordt de voorinstelling alleen maar op de eerst geselecteerde foto toegepast…

Tip 2 gaat over het zelf maken van een voorinstelling

Zoals ik bij de inleiding al beschreef is het mogelijk om zelf voorinstellingen aan te maken voor later (her)gebruik. Nu, dat is zo simpel dat je er daardoor overheen kunt kijken (zoals ik dat zelf bijvoorbeeld deed. Ik heb het eerst op moeten zoeken…).

1. Schakel in Lightroom naar de Ontwikkelmode en pas een foto aan met de bewerkingen zoals je die in een voorinstelling zou willen opslaan.
2. Klik op het Plusje in de ‘Voorinstellingen balk’:

Nu opent het volgend scherm:

Bovenin het scherm vul je een passende naam in voor deze voorinstelling zodat je hem later snel kunt herkennen. Daaronder bepaal je onder welke ‘map’ je de voorinstelling wilt neerzetten. Dit kun je overigens later wijzigen (gewoon slepen). Als je het niet weet of nog maar enkele voorinstellingen hebt doe je hier niets.

Daaronder, bij ‘Instellingen’, selecteer je de zaken die je daadwerkelijk gewijzigd hebt en die je in de voorinstelling wilt opslaan. Heb je bijvoorbeeld niets met Effecten gedaan, vink deze dan uit.

Als alles naar wens is ingevuld bevestig dan met de knop ‘Maken’. Je hebt er een nieuwe voorinstelling bij!

Tip3 is om zelf voorinstellingen te maken en dus om ze niet te kopen.

Op internet worden erg veel voorinstellingen aangeboden, zoek maar eens op de combinatie van zoekwoorden ‘Lightroom’ en ‘presets’. Echter geven die vrijwel nooit het resultaat zoals je die op de website wordt voorgespiegeld. De fotograaf in kwestie heeft namelijk voor zijn/haar combinatie van Opname methode, gebruikte apparatuur en workflow een voorinstelling gemaakt. Alleen als jij diezelfde methode, apparatuur en workflow gebruikt kun je resultaten verwachten die lijken op de voorbeelden op de website. Toch kunnen voorinstellingen grote tijdswinst opleveren maar dan alleen wanneer ze zelfgemaakt zijn. Leer Lightroom kennen en maak van vaak terugkerende handelingen een voorinstelling. Dus niet andersom.

Gekochte of gratis aangeboden presets kunnen je overigens wel informatie geven over hoe de fotograaf te werk is gegaan door de ontwikkelinstellingen nauwkeurig te analyseren. Daarvoor is het handig om eerst een virtuele kopie van een foto te maken en dan daarop de voorinstelling toe te passen. Je kunt dan snel heen en weer schakelen tussen de ‘behandelde’ en ‘onbehandelde’ foto terwijl je door de ontwikkelinstellingen scrolt. 

Tip4 is om je voorinstellingen te organiseren.

Net als bij je foto’s, de gebruikte trefwoorden of categorieën (verzamelingen) waar je ze in plaatst is het bij voorinstellingen zo dat het al gauw onoverzichtelijk wordt wanneer het er veel zijn. Daarom heeft Adobe ook daar de mogelijkheid gemaakt om ze te groeperen. Op thema bijvoorbeeld of per toepassingsgebied. Daarvoor maak je een voorinstellingenfolder aan en die kun je vinden in het menu onder ‘Ontwikkelen’:

Vervolgens kun in het ‘Voorinstellingen’ menu de aanwezige voorinstellingen van de ene naar de andere map slepen. Zoals je bij de allereerste schermafbeelding in dit artikel kunt zien is de naam van de voorinstelling erg belangrijk. Een rijtje ‘Mixed Effect 1 t/m 15 zegt helemaal niets natuurlijk.

Door met de rechtermuisknop op een voorinstelling (of een voorinstellingenmap) te klikken kun je de naam eenvoudig aanpassen naar iets wat je wel iets zegt:

In hetzelfde menu zie je ook de opties ‘Exporteren’ en ‘Importeren’ staan waarmee je voorinstellingen kunt uitwisselen met anderen (of met een andere, eigen computer natuurlijk of herinrichting van het huidige systeem).

Als je meerdere voorinstellingen tegelijk wilt exporteren of importeren dan is er een andere werkwijze nodig. Je kunt de bestanden gewoonweg kopiëren van het ene naar het andere systeem. De juiste map kun je eenvoudig vanuit Lightroom vinden. Ga in het menu ‘Bewerken’ naar ‘Voorkeuren’, het onderstaande menu komt dan tevoorschijn:

Ga naar het tabblad ‘Voorinstellingen’ en klik op de knip ‘Lightroom-voorinstellingenmap tonen’. Je komt dan helaas nog niet meteen in de juiste map terecht. Open respectievelijk de mappen Lightroom/Develop presets. Vanuit hier kun je alles kopiëren en naar het andere systeem transporteren. Via een Zip bestand, mailen, USB stick, net wat handig is. Op het andere systeem zoek je op dezelfde manier de voorinstellingen map op en plaats je de gewenste mappen. Ook opruimen, hernoemen en dergelijke kun je in deze map doen. Zorg er wel voor dat Lightroom niet draait op het moment dat je in deze map aan het werk wilt!

Tip 5: wees voorzichtig met het combineren van voorinstellingen.

Het is mogelijk om na een bepaalde voorinstelling een andere voorinstelling toe te passen op een of meerdere foto’s. Instellingen echter die in beide voorinstellingen worden gebruikt tellen niet bij elkaar op. De instelling van de tweede voorinstelling overschrijft die van de eerste.

Daarom is het dus verstandig om een voorinstelling te maken die beperkt is tot een deel van de instellingen:

Tip 6: Gebruik een preset tijdens het importeren:

Het kan heel goed voorkomen dat je na verloop van tijd ontdekt dat je eigenlijk standaard bepaalde wijzigingen standaard aanbrengt op alle nieuw binnengekomen foto’s. Nu, die aanpassingen zijn ideaal om onder te brengen in een voorinstelling (preset) en om die vervolgens automatisch te laten uitvoeren wanneer je foto’s importeert in Lightroom. Eerder heb ik al aangegeven ‘importeren’ eigenlijk geen goede term te vinden omdat het impliceert dat je foto’s in Lightroom worden opgeslagen terwijl dat niet het geval is. Daarover echter een andere keer meer.

In mijn voorbeeld sla ik de volgende zaken op in een voorinstelling zoals hierboven is beschreven. Ik begin dus bij een ‘blanco’ foto en pas de volgende zaken aan:

• Effect vignetten -10
• Helderheid + 10
• Verscherping (staat standaard op +25) naar + 40
• Onder het kopje ‘Standaard’ vul ik bij tint ‘Automatisch’ aan. Dit geeft niet altijd een goed resultaat maar wel erg vaak. Omdat Lightroom niet destructief is kun je dit echter eenvoudig achteraf weer wijzigen of ongedaan maken.

Ik sla de voorinstelling op met de naam ‘Standaard_bij_import’ en ik selecteer alleen die onderdelen waarbinnen ik wijzigingen heb aangebracht:

Ga nu naar het importmenu (Bestand/Foto’s en video’s importeren):

Open onder in het scherm eventueel je standaard importprofiel. In mijn voorbeeld is te zien dat er nog geen voorinstelling wordt toegepast. Klik op het menu-item naast ‘ontwikkelinstellingen’ en kies dan de zojuist aangemaakte voorinstelling uit het lijstje:

Je ziet nu (onderin het venster) dat je standaard import profiel is gewijzigd:

Deze moet je echter nog wel opslaan!

Klik daarvoor met de rechtermuisknop op de titel “StandaardImportRoelof2015 (bewerkt)”. Kies dan voor de optie bijwerken:

Dit artikel is ook als whitepaper te downloaden (link)

Is de Bibliotheek module van Lightroom lastig?

Heel veel fotografen gebruiken tegenwoordig Adobe Lightroom maar het wordt niet door iedereen even handig gevonden. Vooral over de Bibliotheek module zie ik vaak vragen voorbij komen in fora e.d.

Eén van de recentste vragen die ik zag was waarom je niet een foto kunt openen en opslaan zoals dat met andere fotobewerkers kan (zoals Photoshop). 
Nu, dit raakt aan het basisconcept van Lightroom. Lightroom is namelijk niet primair een fotobewerkingsprogramma maar een fotobeheerprogramma. Dit aspect wordt vaak lastig gevonden is mijn ervaring. Toch is het niet zo moeilijk, wellicht werkt onderstaande vergelijking verhelderend:

In de tijd van de analoge fotografie beheerde ik mijn negatieven in mappen:

Ieder nieuw jaar begon ik met een nieuwe map en dan gaf ik die het betreffende jaartal als nummer mee. In hele drukke jaren konden er meerder mappen zijn. In dat geval had ik dan bijvoorbeeld een map 1999/1 en een map 1999/2.

Iedere pagina in zo’n album had z’n eigen nummer (of in mijn geval een lettercombinatie):

Ik bewaarde maximaal 1 film op zo'n pagina en zoals je aan de afbeelding hierboven kunt zien lukte dat bij kleinbeeld (maar ook rolfilm) prima. Elke film correspondeerde dus met een specifieke pagina nummer.

De individuele opnames hadden ook vrijwel altijd (met uitzondering van sommige bulkfilm, die je zelf moest vullen in cassettes die daar speciaal voor gemaakt waren) een eigen volgnummer.

Foto afdrukken voorzag ik (op de achterkant) dan altijd van het Albumnummer-paginalettercombi-negatiefnummer, bijvoorbeeld: 1999/1-ABC-24

Voor mijn eigen overzicht (en vooral om later nog eens iets terug te kunnen vinden...) had ik iedere album voorzien van een indexpagina met daarop:

JAAR, BLADZIJDE, FILMNUMMER, BESCHRIJVING

Toen de computer eenmaal intrede had gedaan heb ik al deze overzichten overgenomen naar een Excelsheet zodat ik er ook daadwerkelijk gemakkelijk in kon zoeken (Ctrl F). Zo'n sheet zag er zo uit:

Later, toen ik m’n negatieven ging scannen heb ik de betreffende tabel uitgebreid met links (URL's) naar de mappen waarin de scans stonden:

Door op de URL van een bepaalde map te klikken werden de scans van de betreffende film getoond.

Nu, op een vergelijkbare manier zie ik Lightroom eigenlijk ook. Mijn foto’s zitten niet echt ‘in’ Lightroom zoals veel mensen denken. Het betreft slechts een VERWIJZING naar mijn foto’s, net zoals de URL in mijn Excel sheet dat ook was.

Wanneer je Lightroom ziet als een wat uitgebreidere Excel sheet waarop de gegevens van je foto’s staan dan is het waarschijnlijk ook duidelijk waarom je foto’s moet "importeren". Feitelijk worden je foto’s helemaal niet geïmporteerd, ik vind dat dan ook geen goede naam, maar worden alleen de gegevens over je foto’s ingelezen. Dat zijn naast de camera gegevens en de locatie (waar de foto’s staan) ook een thumbnail zodat ook een visuele controle mogelijk is. Ook veel leuker dan de saaie overzichten van mijn vroegere Excel sheets trouwens.

Nieuwe foto’s moeten dus telkens eerst worden toegevoegd aan de ‘sheet’ voordat je er vanuit Lightroom iets mee kunt zoals bewerken. Want dat is de wat bekendere ‘tak’ van de applicatie. Voor veelgebruikte beeldbewerkingen als helderheid, contrast, kleur, doordrukken en tegenhouden, bijsnijden e.d. heb je Photoshop dan ook helemaal niet meer nodig. Maar daarvoor moet de foto dus wel eerst bekend zijn in Lightroom en moet je die dus allereerst ‘importeren’ (lees ook: inlezen, indexeren o.i.d.).

Nadat je foto’s eenmaal bekend zijn bij Lightroom is het belangrijk om het bestandsbeheer alleen binnen Lightroom te doen. Omdat je foto’s niet ‘echt’ in Lightroom zitten weet het niet wanneer je foto’s buiten Lightroom om zou verplaatsen naar andere folders. Wanneer je dit binnen Lightroom doet worden je foto’s niet alleen naar de gewenste map verplaatst maar werkt Lightroom zijn eigen administratie ook meteen bij. Om de vergelijking met de Exel scheet nogmaals te maken. Daarin kon dit niet. Ik kon bestanden alleen verplaatsen met de verkenner of finder. De link in mijn sheet werkte dan niet meer en die moest ik daar dus wijzigen. 

Wanneer ik de foto’s verplaatste naar een andere harde schijf moest ik ze zelfs allemaal bij langs….

Gelukkig zijn dat soort problemen niet meer aan de orde maar wellicht komen er weer andere voor terug...